Thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam đang đối mặt với tình trạng tắc nghẽn do không được phép bán tín chỉ carbon ra nước ngoài dù đã hoàn thành đo đạc và xác minh. Điều này dẫn đến việc các cộng đồng giữ rừng và canh tác giảm phát thải thiếu nguồn lực và cơ hội tham gia thị trường.
TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển (CODE), chia sẻ về trải nghiệm của mình khi khu sinh quyển 300 ha rừng tự nhiên do đơn vị ông quản lý đã hoàn tất đo đạc, xác minh tín chỉ carbon và có đối tác nước ngoài sẵn sàng mua. Tuy nhiên, việc bán không thể tiến hành do quy định của Chính phủ. Theo Quyết định 232 của Chính phủ, việc bán tín chỉ carbon ra quốc tế cần được Thủ tướng phê duyệt để đảm bảo Việt Nam còn đủ tín chỉ cho thị trường trong nước.
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng thị trường carbon tại Việt Nam hiện vẫn chỉ tồn tại ở dạng tiềm năng, chưa thực sự vận hành. Các chuyên gia cho rằng cần có chính sách mới cho thị trường tín chỉ carbon, bao gồm việc xây dựng hệ thống giao dịch, định danh hàng hóa, và tổ chức vận hành thị trường. Ngoài ra, cần có cơ chế hỗ trợ cụ thể cho hộ gia đình và cộng đồng nhỏ lẻ tham gia thị trường.
Bà Betty Palard, Đồng sáng lập Ủy ban Tài chính Bền vững EuroCham, cho rằng muốn xây dựng thị trường tín chỉ hiệu quả, Việt Nam cần thay đổi góc nhìn và tập trung vào tín chỉ ‘xanh lá cây’ từ rừng và nông nghiệp. Câu chuyện của kỹ sư Hồ Quang Cua, người phát triển giống gạo ST25, là minh chứng sống động cho việc giảm phát thải và bảo vệ văn hóa, sinh kế của cộng đồng dân tộc thiểu số.
Tại Tọa đàm Net Zero 2025, các chuyên gia nhận định Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tín chỉ carbon, đặc biệt từ rừng và nông nghiệp. Tuy nhiên, cần một loạt điều kiện để khai phá tiềm năng đó, bao gồm thể chế rõ ràng, cơ chế ủy quyền sớm, hệ thống MRV dễ tiếp cận và nền tảng số mở. Việc xây dựng thị trường tín chỉ carbon hiệu quả sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải và phát triển bền vững.
Để thúc đẩy thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam, các chuyên gia đề xuất cần có sự tham gia của các bên liên quan, bao gồm chính phủ, doanh nghiệp, và cộng đồng. Chính phủ cần ban hành các chính sách và quy định rõ ràng để tạo điều kiện thuận lợi cho thị trường tín chỉ carbon phát triển. Doanh nghiệp cần tích cực tham gia thị trường và thực hiện các hoạt động giảm phát thải. Cộng đồng cần được hỗ trợ và tạo điều kiện để tham gia thị trường tín chỉ carbon.
Một số chuyên gia cũng cho rằng Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ các nước khác trong việc xây dựng thị trường tín chỉ carbon. Các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, và các nước châu Âu đã có những mô hình thị trường tín chỉ carbon hiệu quả và có thể được áp dụng cho Việt Nam.
Tổng kết, thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển, nhưng cần một loạt điều kiện để khai phá tiềm năng đó. Việc xây dựng thị trường tín chỉ carbon hiệu quả sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải và phát triển bền vững.