Nội dung chính
Vụ án Trương Mỹ Lan – Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát – cùng đồng phạm (giai đoạn 2) vừa khép lại tại Tòa án Nhân dân TP.HCM đã trở thành tâm điểm chú ý với các tội danh nặng nề: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới và rửa tiền. Được Bộ Tư pháp đánh giá là “điển hình, nổi cộm” trong “Báo cáo nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về xử lý hình sự đối với tội phạm rửa tiền có nguồn gốc từ tham nhũng,” vụ án này hé lộ số tiền rửa lên tới hơn 445.748 tỷ đồng – một con số khiến cả xã hội sững sờ về quy mô và sự táo tợn của hành vi phạm tội.
Tham nhũng: Dòng tiền “bẩn” chảy muôn nẻo
Báo cáo của Bộ Tư pháp chỉ ra rằng, các vụ án tham nhũng gần đây đều ghi nhận số tiền chiếm đoạt khổng lồ, từ hàng trăm đến hàng ngàn tỷ đồng. Những khoản tiền này không chỉ được dùng để mua sắm xa xỉ, đầu tư bất động sản hay kinh doanh, mà còn được “rửa” qua các hoạt động từ thiện nhằm tô vẽ hình ảnh cá nhân. “Đây là những biểu hiện rõ ràng của hành vi rửa tiền,” nhóm nghiên cứu khẳng định.
Điều đáng báo động là xu hướng tẩu tán tài sản ra nước ngoài ngày càng gia tăng. Khi cơ quan chức năng phát hiện, tài sản thường đã được chuyển đổi dưới danh nghĩa người thân, đầu tư vào dự án hoặc biến thành các tài sản giá trị lớn như xe sang, bất động sản. Dù cơ quan điều tra nỗ lực thu hồi bằng cách kê biên, phong tỏa, phối hợp với địa phương xác minh nguồn gốc, nhưng kết quả vẫn chưa thực sự khả quan.
Những đại án kinh tế “khủng”
Báo cáo điểm qua hàng loạt vụ án đình đám, minh họa mức độ nghiêm trọng của tội phạm tham nhũng và rửa tiền. Vụ án tại PVN và PVC với sự cầm đầu của Trịnh Xuân Thanh gây thiệt hại hơn 119 tỷ đồng, tham ô 13 tỷ đồng, khiến dự án đội vốn gần 10.000 tỷ đồng. “Con số này chưa nói hết tính chất nguy hiểm của vụ việc,” báo cáo nhận xét.
Các vụ án khác như Hà Văn Thắm tại Ocean Bank, “đại án chuyến bay giải cứu” tại Cục Lãnh sự, vụ Việt Á, vụ Phan Văn Anh Vũ hay Trần Phương Bình tại Ngân hàng Đông Á cũng được nhắc đến như những vết đen trong bức tranh kinh tế Việt Nam. “Số vụ án tham nhũng tăng nhanh, đặt áp lực lớn lên công tác thu hồi tài sản,” Bộ Tư pháp nhấn mạnh.
Trương Mỹ Lan: “Nữ hoàng” của dòng tiền “bẩn”
Trở lại vụ Trương Mỹ Lan, đây là trường hợp điển hình cho thấy sự tinh vi của tội phạm rửa tiền. Với hơn 445.748 tỷ đồng được “rửa,” bà Lan cùng 9 đồng phạm đã lĩnh án từ 2 đến 12 năm tù. Vụ án không chỉ phơi bày quy mô khủng khiếp mà còn đặt câu hỏi về những lỗ hổng trong hệ thống quản lý tài chính và tài sản tại Việt Nam.
Tội phạm “trí thức” và kẽ hở nguy hiểm
Các chuyên gia của Bộ Tư pháp nhận định, tội phạm tham nhũng giờ đây mang dáng dấp “trí thức,” hiểu rõ luật pháp và biết cách lợi dụng sơ hở để thực hiện hành vi phạm tội. Họ rửa tiền bằng cách mua tài sản giá trị trong nước, đầu tư bất động sản đứng tên người thân, hoặc tẩu tán ra nước ngoài qua các kênh như tiền mã hóa – một lĩnh vực chưa có khung pháp lý rõ ràng tại Việt Nam.
“Khi bị phát hiện, tài sản đã được hợp thức hóa hoặc biến mất,” báo cáo cảnh báo. Dù các quan chức cấp cao có thể thực hiện rửa tiền xuyên biên giới, phần lớn tội phạm trong nước vẫn trung thành với các phương thức truyền thống như mua xe sang, bất động sản.
Chống rửa tiền: Cuộc chiến đòi hỏi cải cách
Để ngăn chặn, Bộ Tư pháp nhấn mạnh vai trò của việc phòng ngừa tội phạm nguồn, đặc biệt là tham nhũng. Pháp luật Việt Nam dù đã tương thích với chuẩn mực quốc tế, nhưng vẫn cần hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập – không chỉ với cán bộ mà cả người dân. Các giải pháp như thanh toán không dùng tiền mặt, quản lý thuế chặt chẽ, đăng ký tài sản giá trị được xem là hướng đi tiềm năng.
Sự bùng nổ của tiền mã hóa như Bitcoin, Ethereum đặt ra thách thức mới. “Đây là kẽ hở lớn nếu không có quy định cụ thể,” nhóm nghiên cứu lo ngại. Đồng thời, việc tồn tại hai tội danh riêng biệt – “Chứa chấp, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có” và “Rửa tiền” – gây khó khăn trong xử lý. Các chuyên gia đề xuất hợp nhất để đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả.
Khi tài sản “bẩn” vẫn tìm đường thành “sạch”
Với những bản án từ vụ Trương Mỹ Lan và hàng loạt vụ án khác, Việt Nam đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong cuộc chiến chống tham nhũng và rửa tiền. Tuy nhiên, để chặn đứng dòng tiền “bẩn” biến thành “sạch,” cần hơn nữa một hệ thống pháp lý chặt chẽ, sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan và ý thức trách nhiệm từ cộng đồng. Cuộc chiến này, rõ ràng, vẫn là một chặng đường dài đầy gian nan.
Theo: Báo Dân trí