Thị trường lao động Việt Nam đang đối mặt với một nghịch lý đáng chú ý: trong bối cảnh nhiều người lao động bị sa thải, các doanh nghiệp lại đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân sự nghiêm trọng. Kết quả khảo sát từ gần 3.000 người tham gia trên nền tảng Vieclam24h trong quý 2/2025 đã phơi bày một bức tranh toàn diện về tình trạng tâm lý của người lao động và sự gián đoạn trong kết nối giữa cung và cầu lao động trên thị trường.
Trong nửa đầu năm 2025, làn sóng cắt giảm nhân sự đã lan rộng trên toàn cầu, không chỉ giới hạn trong các ngành công nghệ và bán lẻ mà còn ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác. Ngành công nghệ toàn cầu đã ghi nhận việc cắt giảm đến 72.000 lao động, trong khi ngành bán lẻ mất hơn 64.000 việc làm. Tại Việt Nam, hơn 2.500 nhân sự trong ngành ngân hàng đã bị tinh giản, và nhiều khu công nghiệp cũng báo cáo về việc cắt giảm quy mô lớn trong các ngành dệt may, da giày, và điện tử. Điều này cho thấy xu hướng layoff đang trở thành một chiến lược dài hạn của nhiều doanh nghiệp, không chỉ còn giới hạn trong các đợt khủng hoảng ngắn hạn.
Tâm lý bất ổn đang làm đứt gãy mối liên kết giữa người lao động và doanh nghiệp. Cụ thể, gần 43,3% người lao động cho biết họ đang phải gánh thêm công việc, trong khi 42,8% lo sợ sẽ là người tiếp theo bị sa thải. Đáng chú ý, gần 30% người lao động đã mất niềm tin vào tổ chức, và 27,3% cảm thấy giảm động lực làm việc. Điều này cho thấy một thách thức lớn trong việc duy trì sự ổn định và gắn kết của lực lượng lao động trong bối cảnh hiện nay.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng 77,4% doanh nghiệp được khảo sát cho biết tình hình tuyển dụng đang trở nên khó khăn hơn so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, nhóm nhân viên chính thức và thực thi gặp khó khăn nhất với tỷ lệ 84,7%, tiếp theo là nhóm chuyên viên, cấp trung và trưởng nhóm với 66,1%. Trong khi đó, 72,7% người lao động mất việc đã quay lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn.
Lao động lớn tuổi và lao động phổ thông đang chịu thiệt thòi nặng nề trong bối cảnh này. Nhóm tuổi 45-54 là đối tượng bị cắt giảm nhiều nhất với tỷ lệ 9,5%, nhưng chỉ có 4,1% được giữ lại. Nhóm trên 55 tuổi gần như không còn hiện diện trong lực lượng lao động được giữ lại. Điều này đặt ra một thách thức lớn về việc bảo vệ quyền lợi và tạo cơ hội cho các nhóm lao động dễ bị tổn thương.
Ngoài ra, lực lượng lao động trẻ cũng đang thiếu cơ hội để gia nhập thị trường. Chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp hoặc thực tập sinh. Trong khi đó, nhóm tuổi 18-24 chiếm tỷ lệ đáng kể trong nhóm bị sa thải. Sự thiếu hụt cơ hội việc làm cho lao động trẻ đang đặt ra một thách thức lớn cho sự phát triển bền vững của thị trường lao động.
Kỳ vọng lệch pha giữa người lao động và doanh nghiệp đang làm cho cung và cầu lao động càng khó gặp nhau. Người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn, trong khi doanh nghiệp lại ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng và truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng. Sự khác biệt này đòi hỏi cả hai phía cần có sự điều chỉnh và linh hoạt để thu hẹp khoảng cách.
Dù vậy, báo cáo cũng chỉ ra những tín hiệu tích cực từ người lao động và doanh nghiệp Việt. Thị trường đang hồi phục chậm và mang tính chọn lọc, nhưng 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự trong 6 tháng tới. Người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới.
Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, cả hai phía cần chủ động thay đổi. Khi có sự lắng nghe và điều chỉnh từ cả hai bên, cung và cầu lao động mới có thể vận hành như một thể thống nhất thay vì tiếp tục đứng ở hai đầu không gặp nhau. Thị trường lao động Việt Nam cần những giải pháp sáng tạo và sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan để vượt qua những thách thức hiện tại và hướng tới sự phát triển bền vững.