Số liệu thống kê mới nhất từ Bộ Lao động Mỹ cho thấy tăng trưởng việc làm trong tháng 7 năm nay thấp hơn nhiều so với kỳ vọng, trong khi tỷ lệ thất nghiệp tăng nhẹ. Cụ thể, trong tháng 7, Mỹ chỉ tạo ra thêm 73.000 việc làm, thấp hơn nhiều so với dự báo trước đó. Đồng thời, tỷ lệ thất nghiệp đã tăng từ 4,1% lên 4,2%. Điều đáng chú ý là số liệu tuyển dụng trong tháng 5 và tháng 6 cũng đã bị điều chỉnh giảm mạnh, xuống còn 19.000 và 14.000 việc làm tương ứng.

Ngay sau khi báo cáo việc làm được công bố, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lên tiếng chỉ trích và tuyên bố sa thải bà Erika McEntarfer, ủy viên Cục Thống kê lao động. Ông Trump cáo buộc bà McEntarfer đã thao túng số liệu việc làm vì lý do chính trị, tuy nhiên không đưa ra bằng chứng cụ thể. Ông cho rằng số liệu việc làm đã bị gian lận để khiến Đảng Cộng hòa và ông Trump trông tồi tệ.

Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng thị trường lao động đang đối mặt với nhiều thách thức. Việc Mỹ áp thuế quan lên hàng nhập khẩu từ các nước đã khiến các doanh nghiệp trở nên thận trọng trong việc tuyển dụng và đầu tư. Thuế quan tăng mạnh với hàng nhập khẩu từ các nước và với sản phẩm của các ngành như thép, nhôm, ô tô đã khiến chi phí hoạt động của nhiều doanh nghiệp tăng vọt.

Nhiều doanh nghiệp và hiệp hội thương mại tại Mỹ lo ngại thuế quan mới sẽ khiến thương mại toàn cầu thêm phần phức tạp. Việc Mỹ chưa làm rõ cách thực thi sắc lệnh áp thuế cao hơn với hàng hóa chuyển tải cũng khiến các doanh nghiệp bối rối. Bên cạnh đó, tình hình bấp bênh khi Canada, Mexico và Trung Quốc – ba đối tác thương mại lớn của Mỹ – vẫn đang mặc cả các điều khoản thương mại với Nhà Trắng cũng gây ra nhiều quan ngại.

Cựu ủy viên Cục Thống kê lao động William Beach cảnh báo việc sa thải bà McEntarfer sẽ đặt ra một tiền lệ nguy hiểm và làm suy yếu vai trò thống kê của cơ quan này. Hiệp hội Kinh tế kinh doanh quốc gia (NABE) cũng lên án việc sa thải, cho rằng những điều chỉnh số liệu việc làm không phản ánh sự thao túng mà cho thấy nguồn lực cho cơ quan thống kê đang cạn kiệt.

Mặc dù vậy, một số chuyên gia kinh tế vẫn cho rằng nền kinh tế Mỹ đang bùng nổ dưới sự lãnh đạo của ông Trump. Tuy nhiên, để biết chắc chắn kinh tế Mỹ ra sao, người ta cần hỏi người tiêu dùng. Chỉ số tâm lý tiêu dùng ở Mỹ đã tăng 16% trong tháng 6 vừa rồi, mức tăng này là sau giai đoạn suy giảm liên tục, có lúc xuống thấp đến gần kỷ lục vào mùa xuân năm nay.

Việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ hiện nay đang bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn gây lãng phí nguồn lực xã hội. Theo bản tin thị trường lao động quý 2 năm 2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.