Tội phạm mạng đang ngày càng trở nên tinh vi với các thủ đoạn “bắt cóc online”, điều khiển nạn nhân từ xa và biến họ thành người tự tống tiền gia đình. Mới đây, một cô gái trẻ 19 tuổi đã trải qua một tình huống éo le khi bị những kẻ mạo danh Công an lừa đảo, yêu cầu chuyển tiền và giữ bí mật.

Thủ đoạn của những kẻ lừa đảo là sử dụng kịch bản “bắt cóc online” để điều khiển nạn nhân. Chúng thường giả danh cơ quan pháp luật, đe dọa tinh thần, cô lập nạn nhân và chiếm đoạt tài sản hoặc đẩy họ vào tình huống mất tích bí ẩn. Tại Hà Nội, một học sinh lớp 10 đã bị lừa đảo với kịch bản tương tự, phải tắt điện thoại, thuê phòng trọ ẩn náu và quay clip “cầu cứu” gửi về cho bố mẹ để đòi 200 triệu đồng chuộc thân.

Trung tá Hà Huy Bình, Trưởng Công an xã Quảng Oai (TP. Hà Nội) cảnh báo: “Các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn, khiến người dân tin tưởng; hoặc đe dọa để họ giao nộp tài khoản, chuyển tiền cho các đối tượng.” Để phòng ngừa, mỗi gia đình cần chủ động cảnh báo, trang bị kiến thức và kỹ năng cho con em mình. Phụ huynh cần để ý đến con mình nhiều hơn, tạo sự kết nối và niềm tin giữa gia đình.

Theo khảo sát của Google, độ tuổi trung bình trẻ em Việt Nam sở hữu điện thoại di động là 9 tuổi, sớm hơn 4 năm so với trẻ em trên thế giới. Điều này là hồi chuông cảnh báo về mức độ tiếp xúc sớm và thường xuyên của trẻ với không gian mạng – nơi tiềm ẩn hàng loạt cạm bẫy nguy hiểm.

Ông Đỗ Dương Hiển, chuyên gia bảo vệ trẻ em, cho rằng: “Bố mẹ cần làm gương cho con trong những hành vi ứng xử trên mạng. Bên cạnh đó là duy trì sự kết nối từ nhỏ, khi các con đã lớn yêu cầu con chia sẻ thì quá muộn.”

“Để phòng ngừa,” ông Hiển nói, “cần cho con biết, gia đình là nơi đầu tiên sẽ cho con sự giúp đỡ vô điều kiện.” Điều này sẽ giúp trẻ em Việt Nam có thể an toàn hơn khi tiếp xúc với không gian mạng và giảm thiểu các rủi ro về tội phạm mạng.

Bắt cóc online – Hình thức lừa đảo công nghệ cao đang ngày càng gia tăng và gây ra nhiều lo ngại trong cộng đồng. Hình thức bắt cóc này được ghi nhận xuất hiện từ tháng 3 năm nay và đã gây ra nhiều vụ việc nghiêm trọng, với số tiền bị mất ngày càng tăng.

Đối tượng chính của hình thức bắt cóc online thường là học sinh, sinh viên, đặc biệt là những người trẻ tuổi. Họ dễ bị ảnh hưởng bởi các chiến thuật tâm lý và thường sống xa gia đình, dễ bị cô lập. Tại TP.HCM và Hà Nội, các vụ việc đã xảy ra cho thấy nạn nhân chủ yếu là sinh viên từ 18-19 tuổi.

Hình thức bắt cóc online khác biệt so với các hình thức truyền thống vì không có sự tiếp xúc vật lý. Các đối tượng sử dụng điện thoại, tin nhắn, hoặc các ứng dụng như Zoom để giả danh công an, viện kiểm sát, yêu cầu nạn nhân tự cô lập trong phòng trọ hoặc khách sạn. Sau đó, họ quay video giả bị bắt cóc và gửi cho gia đình để đòi tiền chuộc. Điều này tạo ra cảm giác như một vụ bắt cóc thật, mặc dù toàn bộ quá trình diễn ra trực tuyến.

Các đối tượng thường yêu cầu nạn nhân quay video hoặc chụp ảnh giả bị bắt cóc để gửi cho gia đình. Trong nhiều trường hợp, nữ sinh bị bắt cởi đồ rồi quay clip tống tiền người nhà. Nạn nhân thường tuân theo các yêu cầu của kẻ bắt cóc do sợ hãi bị bắt giữ hoặc đối mặt với hậu quả pháp lý. Họ bị đe dọa bởi các cáo buộc giả mạo như rửa tiền và bị yêu cầu cắt liên lạc với gia đình, tạo cảm giác cô lập.

Sự thiếu kinh nghiệm và thiếu kiến thức về các chiêu trò lừa đảo khiến họ dễ dàng trở thành nạn nhân. Do đó, việc nâng cao cảnh giác và trang bị kiến thức để phòng tránh loại hình lừa đảo này là rất cần thiết.

Các cơ quan chức năng đã nhận được nhiều báo cáo về hình thức bắt cóc online này và đang tích cực điều tra, ngăn chặn. Cộng đồng cũng cần nâng cao cảnh giác và trang bị kiến thức để phòng tránh loại hình lừa đảo này. Mọi người cần cẩn thận và không nên trở thành nạn nhân của các hình thức lừa đảo như vậy.

Để biết thêm thông tin về các hình thức lừa đảo trực tuyến và cách phòng tránh, vui lòng truy cập trang web an ninh mạng để cập nhật thông tin mới nhất.

Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc ‘online’, lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã liên tục được ghi nhận, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Sự việc càng cho thấy, việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh đang là vấn đề cần được quan tâm cấp thiết.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với cái mới, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này làm cho các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. “Chính vì thế, việc giáo dục kỹ năng sống và trang bị kiến thức về an toàn mạng cho học sinh là vô cùng quan trọng”, bà nhấn mạnh.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường, Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. “Trẻ em cần được trang bị kỹ năng để có thể tự bảo vệ mình trước những tình huống lừa đảo trực tuyến”, ông nói.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu, kiên nhẫn lắng nghe là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em. “Chính vì vậy, việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là rất cần thiết”, thầy Phú cho hay.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Bằng cách cùng nhau cố gắng, chúng ta có thể giúp trẻ em tránh khỏi những rủi ro trên không gian mạng và xây dựng một môi trường an toàn cho các em phát triển.

Như vậy, có thể thấy rằng việc trang bị kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh trong thời đại số đang là một thách thức lớn. Tuy nhiên, với sự chung tay của gia đình và nhà trường, chúng ta hoàn toàn có thể giúp trẻ em vượt qua những thách thức này và phát triển một cách an toàn.

Cảnh báo về việc học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi đã được Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, đưa ra gần đây. Ông Hiếu cho biết, tâm lý của học sinh, sinh viên thường sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế, khiến các em dễ trở thành mục tiêu của kẻ xấu.

Khi đối mặt với một người xưng công an, các em có thể hoảng loạn và làm theo yêu cầu của kẻ xấu. Từ khoảng một tháng trở lại đây, nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên đã được báo cáo, với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’.

Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn. Các đối tượng lừa đảo thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi. Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội.

Bên cạnh đó, Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm… Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên.

Là ý kiến đồng tình, luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. Bằng cách tăng cường giáo dục và nâng cao cảnh giác, chúng ta có thể giúp học sinh, sinh viên tránh trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ ngày càng tinh vi.

Một phụ nữ Mỹ, Christina Chapman, 49 tuổi, vừa bị tuyên án hơn 8 năm tù giam vì điều hành một “trang trại laptop” tại nhà, hỗ trợ các điệp viên mạng của Triều Tiên giả danh là nhân viên IT làm việc từ xa tại hơn 300 công ty ở Mỹ. Bà Chapman bị tuyên án vào ngày 24.7 về các cáo buộc bao gồm gian lận qua mạng, đánh cắp danh tính và rửa tiền.

Bà Chapman cũng bị buộc phải giao nộp số tiền khoảng 284.000 USD kiếm được từ hoạt động trên, đồng thời phải nộp thêm một khoản tiền phạt hơn 175.000 USD. Trước đó, bị cáo đã nhận tội. Theo Bộ Tư pháp Mỹ, bà Chapman liên quan đến hoạt động giúp Triều Tiên kiếm được hơn 17 triệu USD từ năm 2020-2023.

Bà Chapman phụ trách ít nhất 90 laptop tại nhà, được gửi đến bởi những công ty không bị nghi ngờ về hoạt động phạm pháp. Những công dân Triều Tiên dùng danh tính bị đánh cắp của người Mỹ để tiến hành hoạt động trên. Các công ty bị ảnh hưởng bởi hành vi của bà Chapman không được nêu tên cụ thể, nhưng trong số những doanh nghiệp vô tình thuê người Triều Tiên có một hãng sản xuất ô tô, một công ty công nghệ ở Thung lũng Silicon, một tập đoàn truyền thông Mỹ và một tập đoàn hàng không vũ trụ, cùng với nhiều công ty khác.

Bộ Ngoại giao Mỹ treo thưởng với tổng giá trị lên tới 15 triệu USD để đổi lấy thông tin dẫn đến việc bắt giữ hoặc kết án 7 công dân Triều Tiên. Nhóm này bị truy tố vì có liên quan các hoạt động phi pháp nhằm mua bán thuốc lá từ Triều Tiên để tiếp cận USD. Bộ Tài chính Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận đối với Công ty Thương mại Korea Sobaeksu của Triều Tiên và 3 cá nhân liên quan vì có liên quan việc né tránh các lệnh cấm vận của Mỹ và lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc.

Các cơ quan chức năng của Mỹ đang tiếp tục điều tra và ngăn chặn các hoạt động tương tự. Vụ việc này cũng làm nổi bật mối quan ngại về an ninh mạng và việc cần phải tăng cường các biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân và doanh nghiệp.

Cơ quan Thực thi Pháp luật Liên bang Mỹ (FBI) và các cơ quan khác đã tích cực triển khai các biện pháp để chống lại các hoạt động gián điệp mạng của Triều Tiên. Việc tuyên án Christina Chapman là một phần trong nỗ lực của chính phủ Mỹ nhằm ngăn chặn và trừng trị các hoạt động phi pháp liên quan đến an ninh quốc gia và kinh tế.

Hiện tại, các công ty và tổ chức cần tăng cường cảnh giác và kiểm tra kỹ lưỡng các nhân viên làm việc từ xa, cũng như áp dụng các biện pháp bảo vệ thông tin và hệ thống mạng để tránh bị lợi dụng.

Christina Chapman và những người liên quan khác đã lợi dụng sự tin tưởng của các công ty và cá nhân để thực hiện các hoạt động phạm pháp. Các cơ quan chức năng đang tiếp tục điều tra và xử lý các trường hợp tương tự.