Trước những tác động của thuế quan Mỹ, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực tìm kiếm giải pháp để thích ứng và giảm thiểu rủi ro. Theo báo cáo của Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV), hơn 51,6% doanh nghiệp xuất khẩu đang lên kế hoạch tìm thị trường mới để ứng phó với rủi ro thuế quan. Điều này cũng được các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trong nước ưu tiên, với 34,9% lựa chọn này.

Các doanh nghiệp không chỉ tìm kiếm thị trường mới mà còn có xu hướng tăng nội địa hóa chuỗi sản xuất và tìm thị trường nguyên liệu đầu vào từ đối tác khác. Điều này nhằm giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ và Trung Quốc, đồng thời đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo, dịch vụ, nông-lâm và thủy sản đang ưu tiên tìm thị trường ngoài Mỹ. Trong khi đó, các công ty xây dựng có xu hướng chờ đợi và hướng nhiều hơn tới giải pháp nội địa hóa chuỗi sản xuất.

Từ tháng 4, một số doanh nghiệp như SK Foods đã lập kế hoạch chuyển dịch thị trường xuất khẩu sang các nước như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, UAE. Việc này cho thấy sự chủ động của doanh nghiệp trong việc ứng phó với rủi ro thuế quan và tìm kiếm thị trường mới.

Các doanh nghiệp các ngành cho rằng họ chịu tác động khá nghiêm trọng từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Việt Nam có lợi thế đa dạng thị trường với 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng 70 cơ chế hợp tác song phương. Để tạo thuận lợi cho tìm kiếm thị trường mới, các doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng đàm phán FTA với các nước tiềm năng khác.

Việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước cũng là điều cần thiết, qua đó giảm sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu. Các doanh nghiệp cũng khuyến nghị các cơ chế hỗ trợ cho hoạt động dịch chuyển chuỗi cung ứng hoặc mở rộng thị trường xuất khẩu ngoài Mỹ, Trung Quốc.

Như vậy, các doanh nghiệp Việt Nam đang tích cực tìm kiếm giải pháp để thích ứng với rủi ro thuế quan và giảm thiểu tác động tiêu cực. Với sự hỗ trợ của Chính phủ và các cơ quan liên quan, các doanh nghiệp hy vọng sẽ có thể đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Thông tin về các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của Chính phủ Việt Nam có thể giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về các cơ hội và thách thức trong việc tìm kiếm thị trường mới.

Liên minh các doanh nghiệp Việt Nam cũng cung cấp các thông tin và hỗ trợ cần thiết cho các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường mới và phát triển kinh doanh.

Đã 5 năm trôi qua kể từ khi Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) có hiệu lực, và đáng chú ý là hiệp định này đã đóng vai trò quan trọng như một đòn bẩy giúp tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam và Italy. Nhờ EVFTA, thị trường xuất nhập khẩu của Việt Nam đã được mở rộng, và hợp tác về công nghệ, năng lượng xanh, thời trang giữa hai nước cũng được nâng lên một tầm cao mới.

Theo bà Dương Phương Thảo, Tham tán thương mại Việt Nam tại Italy, EVFTA đã tạo ra động lực quan trọng giúp hai quốc gia vượt qua nhiều thách thức toàn cầu như đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị và lạm phát. Số liệu thống kê cho thấy kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Italy đã tăng gần 50%, từ 4,62 tỷ USD năm 2020 lên 6,91 tỷ USD năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam sang Italy đã tăng 58%, đạt 4,94 tỷ USD. Các mặt hàng chủ lực của Việt Nam xuất khẩu sang Italy có tăng trưởng vượt bậc bao gồm sắt thép, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, giày dép, cà phê, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng và phương tiện vận tải cùng phụ tùng.

EVFTA đã mang lại lợi thế thuế quan rõ rệt cho các doanh nghiệp Việt Nam, thúc đẩy xuất khẩu nông sản, thủy sản, dệt may và điện tử của Việt Nam sang thị trường Italy. Đồng thời, hiệp định này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập khẩu công nghệ và hàng hóa cao cấp từ Italy. Tuy nhiên, không phải ngành nào cũng tận dụng được hiệu quả từ EVFTA. Ngành thủy sản của Việt Nam đang đối mặt với ‘thẻ vàng’ IUU, hạn chế xuất khẩu tôm và cá tra sang Italy. Chi phí vận chuyển cao và thời gian giao hàng lâu đã ảnh hưởng đến độ tươi ngon và giá cả cạnh tranh của sản phẩm.

Để khắc phục những rào cản này, bà Dương Phương Thảo nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp Việt Nam cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn vệ sinh và kiểm dịch của EU, đầu tư vào sản xuất sạch và truy xuất nguồn gốc. Điều này không chỉ giúp các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng được hiệu quả từ EVFTA mà còn góp phần nâng cao uy tín và chất lượng của sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Trong tương lai, EVFTA sẽ tiếp tục là một yếu tố quan trọng thúc đẩy thương mại và đầu tư bền vững giữa Việt Nam và Italy, giúp Việt Nam chuyển dịch sang kinh tế xanh và công nghệ cao. Với Italy, hợp tác trong lĩnh vực máy móc, năng lượng tái tạo, thời trang và công nghệ cao sẽ là trọng tâm. Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, Việt Nam cần ưu tiên chuyển giao công nghệ từ Italy, đặc biệt trong máy móc nông nghiệp, cơ khí chính xác và công nghệ cao. Nâng cấp công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu là yếu tố then chốt.

Hợp tác với các viện thiết kế Italy, đặc biệt tại Milan, sẽ giúp Việt Nam phát triển sản phẩm giá trị cao. Đầu tư vào sản xuất xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và đào tạo nhân lực chất lượng cao cũng cần được đẩy mạnh. Điều này không chỉ giúp Việt Nam tận dụng được cơ hội từ EVFTA mà còn góp phần vào việc xây dựng một nền kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường.

Một thách thức lớn hơn đến từ việc EU đẩy nhanh đàm phán FTA với các nước ASEAN khác như Thái Lan, Indonesia và Malaysia. Nếu Thái Lan ký FTA vào năm 2026, thuế ưu đãi tương tự EVFTA sẽ làm giảm lợi thế của Việt Nam, đặc biệt trong nông sản và dệt may. Vì vậy, tập trung vào chất lượng, thiết kế và sản xuất bền vững là cách để Việt Nam duy trì vị thế cạnh tranh và tận dụng tối đa cơ hội từ quan hệ đối tác chiến lược với Italy.