Nền kinh tế toàn cầu đang trải qua một giai đoạn bất ổn chưa từng có do những thay đổi trong chính sách thuế quan của Mỹ. Kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của mình, những đe dọa về việc áp thuế mạnh tay đối với các quốc gia trên toàn thế giới đã gây ra sự bất ổn lớn cho nền kinh tế toàn cầu. Mục tiêu chính mà ông Trump nhắm tới là Trung Quốc, với mức thuế quan áp dụng cho nước này và các quốc gia bị nghi ngờ là trung chuyển hàng hóa Trung Quốc trước khi xuất khẩu sang Mỹ được thiết lập ở mức rất cao.

Trước những áp lực từ trong nước, ông Trump đã buộc phải hoãn việc áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc để tiến hành các cuộc đàm phán tại Geneva. Tuy nhiên, sự bất ổn trong chính sách kinh tế của Mỹ đã khiến các nhà đầu tư không còn xem Mỹ là một điểm đến an toàn. Dòng vốn đầu tư toàn cầu cũng đã trải qua những thay đổi đáng kể do chính sách thuế quan của Mỹ và những xung đột địa chính trị trên toàn cầu.

Đối với Việt Nam, một quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào các yếu tố bên ngoài cả về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và xuất khẩu, việc tìm kiếm các biện pháp ứng phó với những tác động tiêu cực từ bên ngoài là rất cần thiết. Mức thuế quan mà ông Trump tuyên bố đối với Việt Nam được xem là tương đối thuận lợi so với các nước châu Á khác, nhưng vẫn cần phải chờ đợi và chuẩn bị cho những rủi ro tiềm ẩn.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động loại bỏ những rủi ro, ngay cả khi phải chịu chi phí cao hơn. Ví dụ, để giảm thiểu rủi ro liên quan đến nguồn gốc xuất xứ, các doanh nghiệp trong ngành dệt may Việt Nam nên chủ động tìm kiếm nguồn nguyên liệu thay thế, mặc dù chi phí có thể cao hơn. Sự tăng trưởng của kinh tế toàn cầu có thể phải được điều chỉnh lại theo hướng thu hẹp hơn. Dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm 2025 của OECD là 2,9% (so với mức 3,3% của năm 2024), và nhiều khả năng sẽ khó đạt được mục tiêu này.

Khả năng nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái đang ngày càng tăng cao. Trong bối cảnh này, việc các quốc gia và doanh nghiệp trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, chủ động xây dựng các chiến lược ứng phó và thích nghi với những thay đổi trong chính sách kinh tế toàn cầu là hết sức quan trọng. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu những tác động tiêu cực mà còn tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển bền vững.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã đưa ra những dự báo và phân tích về tình hình kinh tế toàn cầu, cung cấp cơ sở quan trọng cho các quốc gia trong việc xây dựng chính sách kinh tế. Song song với việc theo dõi sát sao các diễn biến kinh tế toàn cầu, Việt Nam cũng cần đẩy mạnh việc cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến động lớn do chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên toàn thế giới đang phải đối mặt với thách thức lớn trong việc thích nghi với một môi trường thương mại đầy biến động. Từ việc áp dụng các “kỹ thuật thuế quan” (tariff engineering) để giảm thiểu gánh nặng thuế đến việc đàm phán lại hợp đồng với các nhà cung cấp, giới doanh nghiệp toàn cầu đang phải đối mặt với một thực tế mới: hoặc là thích nghi, hoặc là chịu thiệt hại nặng nề.

Tái định hình chuỗi cung ứng đang trở thành một nhiệm vụ cấp thiết đối với nhiều doanh nghiệp. Các công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang phải đối mặt với chi phí tăng cao và các gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Conagra, tập đoàn sở hữu các thương hiệu như cà chua đóng hộp Hunt’s hay kem tươi Reddi-wip, phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp do chi phí thép tấm nhập khẩu tăng cao vì thuế quan. Nike dự kiến sẽ phải chi thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu trong năm nay và đang lên kế hoạch tăng giá ‘có chọn lọc’ vào mùa Thu. Trong khi đó, Fastenal phải chia nhỏ lô hàng nhập khẩu sang Canada và Mỹ để giảm chi phí, dù điều này làm tăng độ phức tạp và chi phí cho chuỗi cung ứng.

Các ngành công nghiệp như thép, nhôm và bán dẫn cũng nằm trong tầm ngắm của các mức thuế theo ngành, với thép và nhôm phải chịu mức thuế lên tới 50%. Những con số này không chỉ là thách thức tài chính mà còn buộc các công ty phải xem xét lại toàn bộ mô hình kinh doanh của mình. Để đối phó, nhiều doanh nghiệp đang áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu.

Một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hay Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới. Việc ứng dụng Sentrisk, nền tảng sử dụng trí tuệ nhân tạo để cung cấp thông tin chi tiết về chuỗi giá trị, giúp doanh nghiệp biến những ‘điểm mù’ thành cơ hội hành động.

Áp dụng ‘kỹ thuật thuế quan’ đang trở thành một chiến lược nổi bật mà các doanh nghiệp đang áp dụng để giảm thiểu gánh nặng thuế. Hãng hàng không Delta là một ví dụ điển hình. Để tránh mức thuế 10% áp lên máy bay sản xuất tại châu Âu, Delta đã tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ, qua đó tránh được thuế nhập khẩu đối với toàn bộ máy bay.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới. Từ thế kỷ XIX, các doanh nghiệp đã áp dụng phương thức này thông qua việc tận dụng các kẽ hở trong luật thuế. Tuy nhiên, tariff engineering không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Ford đã phải trả giá đắt khi cố gắng lách thuế 25% áp lên xe tải nhập khẩu bằng cách lắp ghế tạm thời vào các xe tải Transit Connect để phân loại chúng là xe chở khách với mức thuế chỉ 2,5%, Chiêu lách thuế này bị Hải quan Mỹ phát hiện và hãng bị phạt 365 triệu USD vào năm 2024.

Ngoài việc thay đổi thiết kế sản phẩm, các công ty còn sử dụng các kho ngoại quan để tạm hoãn nộp thuế. Hàng hóa có thể được lưu trữ trong các kho này tới 5 năm mà không phải chịu thuế, nhờ đó cho phép doanh nghiệp chờ thời điểm thuế suất giảm hoặc điều chỉnh chiến lược nhập khẩu. Nhu cầu sử dụng kho ngoại quan đã tăng đột biến trong thời gian gần đây, đặc biệt đối với hàng hóa từ Trung Quốc, khi các công ty tìm cách giảm thiểu tác động tài chính từ thuế quan của Mỹ.

Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Những đồng minh thân cận của Mỹ như EU đang tìm cách mở rộng quan hệ thương mại với các thị trường khác, như khối Arab hay khối Mercosur ở Nam Mỹ, để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là những công ty có doanh thu trên 10 tỷ USD, đang dự báo những tác động tiêu cực gần như chắc chắn từ thuế quan. Tuy nhiên, họ cũng nhìn thấy cơ hội trong việc hỗ trợ kinh tế địa phương và tăng cường khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng. Để ứng phó, các công ty lớn đang cắt giảm chi phí hoạt động, đàm phán lại giá với nhà cung cấp và áp dụng chiến lược tồn kho ‘đúng lúc’.

Dù bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp không thể chỉ ngồi yên chờ đợi sự rõ ràng từ các cuộc đàm phán thương mại. Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn, từ việc dự đoán các mức thuế mới đến việc chuẩn bị cho các kịch bản xấu nhất, đã trở thành yếu tố sống còn. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại vẫn tiếp diễn, một thông điệp đang hiện lên rõ ràng: thích nghi hoặc bị tụt hậu. Những công ty chủ động điều chỉnh chuỗi cung ứng, tận dụng các kẽ hở thuế quan hợp pháp và liên tục đánh giá lại chiến lược của mình sẽ có cơ hội vượt qua cơn bão thuế quan và định vị bản thân để phát triển trong một thế giới thương mại đầy bất định.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã thực hiện một động thái quan trọng để hỗ trợ nền kinh tế Eurozone. Ngày 5/6, ECB đã quyết định cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm, đánh dấu lần thứ tám họ hạ lãi suất để thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh nền kinh tế khu vực đồng euro đối mặt với những thách thức.

Kể từ tháng 6/2024, ECB đã cắt giảm lãi suất tổng cộng 2 điểm phần trăm. Động thái này nhằm hỗ trợ nền kinh tế Eurozone giữa lúc căng thẳng thương mại toàn cầu và khó khăn kinh tế.

Lãi suất tiền gửi hiện đã giảm xuống 2%, thấp hơn đáng kể so với mức 4% vào giữa năm 2023. Lãi suất tái cấp vốn và lãi suất cho vay cũng giảm tương ứng xuống 2,15% và 2,4%.

Lạm phát trong Eurozone đã được kiểm soát sau đợt tăng đột biến do đại dịch COVID-19, đạt 1,9% vào tháng 5/2025, gần mức mục tiêu 2% của ECB.

Trong bối cảnh này, ECB đã chuyển trọng tâm sang thúc đẩy nền kinh tế đang gặp khó khăn của 20 quốc gia Eurozone. Thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump làm dấy lên lo ngại về tác động tiêu cực đến các nhà xuất khẩu của châu Âu.

Báo cáo của ECB lưu ý rằng “sự bất ổn xung quanh các chính sách thương mại dự kiến sẽ ảnh hưởng đến đầu tư kinh doanh và xuất khẩu.” Tuy nhiên, ECB cũng cho biết việc chính phủ tăng đầu tư vào quốc phòng và cơ sở hạ tầng sẽ hỗ trợ tăng trưởng trong trung hạn.

Thu nhập thực tế cao hơn và thị trường lao động mạnh mẽ sẽ cho phép các hộ gia đình chi tiêu nhiều hơn. Cùng với các điều kiện tài chính thuận lợi hơn, điều này sẽ giúp nền kinh tế phục hồi tốt hơn trước những cú sốc toàn cầu.

ECB giữ nguyên dự báo tăng trưởng Eurozone năm 2025 ở mức 0,9%. Động thái của ECB trái ngược với Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), cơ quan đã giữ nguyên lãi suất trong cuộc họp tháng trước.

Sau quyết định của ECB, đồng euro gần như không có biến động và lãi suất trái phiếu chính phủ giảm nhẹ.