Thời đại số đang tạo ra những thách thức mới trong việc bảo vệ trẻ em khỏi các hành vi xâm hại và bắt cóc. Mạng xã hội, một công cụ kết nối quan trọng, cũng đã trở thành nơi ẩn nấp lý tưởng cho những kẻ có hành vi tội phạm. Với sự xuất hiện của các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến, nhiều đứa trẻ đã trở thành nạn nhân của những kẻ bắt cóc.

Gần đây, một loạt các vụ việc bắt cóc trực tuyến đã được công bố, khiến dư luận xã hội dấy lên mối lo ngại sâu sắc. Vào ngày 25/7, Đội Đặc nhiệm – Đội 2, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP.HCM đã tìm thấy một nữ sinh ở một khách sạn trong trạng thái hoảng loạn và đưa về nhà. Được biết, nữ sinh này đã mất liên lạc với gia đình sau khi nghe điện thoại của người lạ và xin ra ngoài.

Trước đó, vào ngày 22/7, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP. Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo, giả danh Công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện việc ‘bắt cóc Online’. Từ tháng 3 đến đầu tháng 7 năm 2025, công an đã giải cứu 10 nạn nhân là sinh viên bị lừa trong các vụ ‘bắt cóc online’. Vụ việc là hồi chuông cảnh báo về thủ đoạn ngày càng tinh vi, bài bản và chuyên nghiệp của các đối tượng lừa đảo.

Thế hệ trẻ sinh ra trong thời đại công nghệ số đang trở nên dễ bị lừa trên chính môi trường số do thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kỹ năng, và thiếu sự chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm trong thế giới mạng. Sự thiếu hiểu biết và kỹ năng này làm cho họ dễ dàng trở thành nạn nhân của những kẻ lừa đảo.

Nguyên nhân sâu xa hơn của vấn đề này có lẽ chính là sự ngắt kết nối với gia đình. Trong những tình huống bối rối và nhiều nguy hiểm, các em thường chọn cách một mình xử lý, thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ từ chính người thân. Sự mất kết nối giữa cha mẹ và con cái thường xuất phát từ sự thiếu thấu hiểu và khó khăn trong việc bày tỏ tình yêu thương.

Mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự thấu hiểu và khả năng chia sẻ để phát triển. Tuy nhiên, khi thiếu đi những yếu tố quan trọng này, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng tăng lên, tạo ra sự xa cách và mất kết nối. Nhiều cha mẹ không biết cách bày tỏ tình yêu thương và không thể truyền đạt cảm xúc của mình đến con cái.

Thực tiễn cuộc sống yêu cầu những bậc làm cha làm mẹ chúng ta ngày nay phải học lại từ đầu, và dạy con những kỹ năng mới. Cha mẹ cần làm sao để con cảm thấy nhà mình là nơi an toàn và tin cậy, có thể thoải mái kể về mọi thứ, nhất là những chuyện ‘nhạy cảm’ trên mạng xã hội.

Hãy làm sao để khi con gặp khó khăn, con sẽ kể với ba mẹ đầu tiên. Bởi rằng, các kỹ thuật dọa dẫm hay kiểm soát của bố mẹ sẽ không bao bọc con đủ so với những chiêu trò của những kẻ lừa đảo qua mạng. Cha mẹ cần tạo dựng sự tin tưởng và kết nối với con cái để giúp chúng phát triển và đối mặt với những thách thức trong thế giới mạng.

Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc ‘online’, lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã liên tục được ghi nhận, gây hoang mang trong dư luận xã hội. Sự việc càng cho thấy, việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh đang là vấn đề cần được quan tâm cấp thiết.

Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, chuyên gia giáo dục, nguyên giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với cái mới, thích thử thách và khát khao được công nhận. Điều này làm cho các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ đầy tính kích thích từ kẻ xấu. “Chính vì thế, việc giáo dục kỹ năng sống và trang bị kiến thức về an toàn mạng cho học sinh là vô cùng quan trọng”, bà nhấn mạnh.

Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường, Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cho rằng trẻ thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt là trong môi trường phi vật lý như không gian mạng, khiến nguy cơ bị tấn công ngày càng gia tăng. “Trẻ em cần được trang bị kỹ năng để có thể tự bảo vệ mình trước những tình huống lừa đảo trực tuyến”, ông nói.

Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống của Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn, ít trò chuyện hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn. Thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ. Kẻ xấu chỉ cần lợi dụng kẽ hở này, đóng vai một người bạn thấu hiểu, kiên nhẫn lắng nghe là có thể dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em. “Chính vì vậy, việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là rất cần thiết”, thầy Phú cho hay.

Để bảo vệ trẻ, các chuyên gia khuyến nghị nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Việc này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, nhất là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng, không có giải pháp đơn lẻ nào là hoàn hảo. Chúng ta chỉ có thể bảo vệ con trẻ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu. Bằng cách cùng nhau cố gắng, chúng ta có thể giúp trẻ em tránh khỏi những rủi ro trên không gian mạng và xây dựng một môi trường an toàn cho các em phát triển.

Như vậy, có thể thấy rằng việc trang bị kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh trong thời đại số đang là một thách thức lớn. Tuy nhiên, với sự chung tay của gia đình và nhà trường, chúng ta hoàn toàn có thể giúp trẻ em vượt qua những thách thức này và phát triển một cách an toàn.