Ở Afghanistan, sự đóng cửa của các salon làm đẹp đã trở thành biểu tượng cho sự suy thoái quyền lợi của phụ nữ kể từ khi Taliban nắm quyền vào tháng 8 năm 2021. Bất chấp những cam kết ban đầu về một chính phủ bao trùm và phản đối trên toàn cầu, phụ nữ Afghanistan đã chứng kiến những thành tựu quan trọng bị đảo ngược, đặc biệt là trong lĩnh vực công cộng. Sự biến mất của các salon làm đẹp trên toàn quốc không chỉ ảnh hưởng đến một ngành công nghiệp mà còn là một phần của nỗ lực có tổ chức nhằm hạn chế sự hiện diện và độc lập kinh tế của phụ nữ trong một xã hội gia đình mẫu hệ.

Trước khi bị cấm, Afghanistan có hơn 12.000 salon làm đẹp, phần lớn được sở hữu và điều hành bởi phụ nữ. Những salon này không chỉ cung cấp các dịch vụ làm đẹp cơ bản mà còn đóng vai trò quan trọng như một không gian trao quyền lực cho phụ nữ, nơi họ có thể giao tiếp tự do, không bị giám sát hoặc can thiệp của nam giới. Đây cũng là nơi phụ nữ có thể đạt được độc lập tài chính, kết nối với cộng đồng và hỗ trợ gia đình.

Các salon làm đẹp cũng đóng góp đáng kể vào nền kinh tế địa phương. Phụ nữ làm việc trong ngành này không chỉ là nhân viên mà còn là những doanh nhân, chủ sở hữu và stylist kiểm soát số phận kinh tế của riêng mình. Trong một quốc gia nơi phụ nữ thường bị hạn chế trong lực lượng lao động và các ngành công nghiệp do nam giới thống trị, các salon làm đẹp đã cung cấp một con đường thay thế để đạt được sự di động kinh tế.

Việc Taliban cấm các tiệm làm đẹp vào năm 2023 là một phần của nhiều quy định hạn chế nhằm loại trừ phụ nữ khỏi sự tồn tại công cộng. Lý do được đưa ra liên quan đến cam kết giảm lãng phí và duy trì các giá trị Hồi giáo. Tuy nhiên, những tuyên bố này không thuyết phục khi xem xét xu hướng rộng lớn hơn của các luật lệ đang ngày càng ổn định, loại trừ phụ nữ khỏi giáo dục, công việc và sự di chuyển.

Đối với nhiều phụ nữ, các tiệm làm đẹp không chỉ là một văn phòng mà còn là một con đường hạn chế để đạt được trao quyền kinh tế. Việc đóng cửa đã ảnh hưởng ngay lập tức đến hàng nghìn gia đình, đẩy nhiều người đến thị trường chợ đen, nơi họ phải chấp nhận các điều kiện việc làm không chính thức và bóc lột.

Nhiều phụ nữ đã buộc phải tìm việc trong nền kinh tế không chính thức để tồn tại. Không có sự bảo vệ của pháp luật hoặc quyền lao động, những công việc này thường không an toàn, khiến phụ nữ phải đối mặt với quấy rối và lạm dụng.

Dù đối mặt với những hạn chế này, phụ nữ Afghanistan vẫn tiếp tục đấu tranh và tồn tại. Điều quan trọng là họ tiếp tục chống lại các chính sách đàn áp, nhưng trừ khi có hành động quốc tế lớn hơn và cải cách trong cấu trúc, cuộc đấu tranh cho tự do của họ sẽ là một cuộc chiến dài hạn và khó khăn.

Thế giới có thể đang nhìn sang Afghanistan, nhưng tình hình của phụ nữ Afghanistan ngày càng xấu đi với mỗi ngày trôi qua. Giấc mơ về bình đẳng giới và độc lập kinh tế của phụ nữ Afghanistan dường như sẽ là một giấc mơ xa vời miễn là họ không được hỗ trợ hiệu quả, cả từ bên trong và bên ngoài Afghanistan, để biến giấc mơ này trở thành hiện thực.

Luật Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong bảo vệ quyền con người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em – những đối tượng dễ bị tổn thương trong các vụ bạo lực gia đình. Sau hai năm triển khai, tại nhiều địa phương, công tác phòng ngừa, ứng phó với bạo lực gia đình đã có nhiều chuyển biến tích cực.

Việc triển khai mô hình ‘Địa chỉ tin cậy’ tại cộng đồng đã lan tỏa từ thôn, bản đến nhiều địa phương khác. Mô hình này được thành lập và quản lý bởi UBND xã, với thành viên là những cá nhân có uy tín cao trong cộng đồng như Bí thư chi bộ, trưởng thôn, công an viên, người dân… Mô hình ‘Địa chỉ tin cậy’ đã giúp xử lý các vụ việc bạo lực gia đình một cách kịp thời và hiệu quả. Chị Hoàng Thị M, một nạn nhân của bạo lực gia đình, đã được giúp đỡ để thoát khỏi tình trạng bạo hành và hiện gia đình đã hòa thuận trở lại.

Tương tự, tại xã Bản Bo, Lai Châu, mô hình ‘Địa chỉ tin cậy’ đã giúp giảm thiểu các vụ bạo lực gia đình. Sự tận tâm và trách nhiệm của các thành viên trong mô hình đã giúp tuyên truyền các quy định, chính sách mới trong Luật Phòng chống bạo lực gia đình (sửa đổi) và vận động góp phần ngăn chặn, hóa giải các mâu thuẫn ngay từ sớm, từ xa.

Luat Phòng, chống bạo lực gia đình (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/7/2023, thể hiện tinh thần tiến bộ khi xác định rõ vai trò trung tâm của người bị hại trong mọi hoạt động phòng ngừa và ứng phó với bạo lực. Công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định, chính sách mới được các địa phương triển khai mạnh mẽ thông qua nhiều hình thức. Việc thực hiện Luật được lồng ghép với công tác xây dựng đời sống văn hóa, giáo dục gia đình và phong trào ‘Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và gia đình’.

Nỗ lực của các địa phương đã giúp đưa Luật Phòng chống bạo lực gia đình (sửa đổi) đi vào cuộc sống, tạo ra chuyển biến rõ nét trong nhận thức và giảm dần các hành vi bạo lực gia đình. Tuy nhiên, quá trình triển khai Luật Phòng chống bạo lực gia đình tại các địa phương vẫn còn một số khó khăn, như nguồn kinh phí hạn chế, cán bộ thực hiện công tác gia đình cấp xã chủ yếu là kiêm nhiệm, thường xuyên thay đổi, thiếu ổn định và kỹ năng xử lý vụ việc phức tạp.