Một trường hợp liên quan đến việc mua sắm vật tư tiêu hao hóa chất tại một bệnh viện ở TPHCM đã đặt ra vấn đề về đảm bảo cạnh tranh, công bằng và minh bạch trong đấu thầu. Sự việc này đã thu hút sự quan tâm của nhiều bên, trong đó có các nhà thầu và cơ quan quản lý.

Bệnh viện của bà Nguyễn Ánh đã phân loại vật tư tiêu hao hóa chất thành hai nhóm. Nhóm thứ nhất bao gồm các vật tư không bắt buộc phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng, trong khi nhóm thứ hai là các vật tư phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng. Đối với nhóm thứ hai, bệnh viện đã áp dụng quy định tại Điều 65 Nghị định số 98/2021/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế. Cụ thể, bệnh viện yêu cầu nhà thầu phải được “Chủ sở hữu thiết bị y tế xác nhận tương thích với thiết bị xxx”. Điều này đã gây ra một số phản ứng từ phía các nhà thầu.

Một số nhà thầu cho rằng quy định này có yếu tố hạn chế nhà thầu theo khoản 3 Điều 44 Luật Đấu thầu. Về vấn đề này, Bộ Tài chính đã có ý kiến chính thức. Bộ Tài chính cho rằng việc áp dụng hình thức chỉ định thầu hoặc chào giá trực tuyến có thể được xem xét nếu gói thầu mua sắm vật tư tiêu hao hóa chất phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng để đảm bảo tính tương thích.

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh rằng hồ sơ mời thầu không được nêu điều kiện dẫn đến làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Điều này nhằm đảm bảo công bằng và minh bạch trong quá trình đấu thầu.

Theo đó, để đảm bảo việc tổ chức đấu thầu mua sắm “vật tư tiêu hao hóa chất phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng” được bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình, các đơn vị cần căn cứ vào các quy định hiện hành để xây dựng hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu một cách phù hợp. Qua đó, giúp nâng cao hiệu quả và trách nhiệm giải trình trong các dự án mua sắm công.

Nguyên tắc cơ bản trong đấu thầu là đảm bảo cạnh tranh, công bằng và minh bạch. Các quy định về đấu thầu nhằm tạo ra một môi trường công bằng cho tất cả các nhà thầu, đồng thời đảm bảo hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình trong việc sử dụng nguồn lực công. Trong trường hợp này, việc tuân thủ các quy định về đấu thầu không chỉ giúp bệnh viện thực hiện dự án một cách hiệu quả mà còn góp phần nâng cao uy tín và niềm tin của công chúng vào hệ thống y tế.

Trong bối cảnh hệ thống y tế đang ngày càng phát triển, việc đảm bảo chất lượng và hiệu quả trong mua sắm vật tư y tế là cực kỳ quan trọng. Không chỉ các bệnh viện, mà còn các cơ quan quản lý và nhà thầu cũng cần phải hợp tác chặt chẽ để đảm bảo rằng quá trình đấu thầu và thực hiện dự án được thực hiện một cách minh bạch và hiệu quả.

Công ty Cổ phần Điện Trường Giang đã đạt được một thành tựu đáng kể khi sản xuất thành công máy cắt chân không VCB TV1 (24-40.5kV) đạt tiêu chuẩn quốc tế IEC và nhận được chứng nhận quốc tế KEMA, ASTA. Tuy nhiên, cùng với nhiều doanh nghiệp khác, họ đang phải đối mặt với một nghịch cảnh đáng tiếc: Sản phẩm của họ đạt chuẩn quốc tế nhưng lại không được sử dụng tại Việt Nam. Vấn đề không nằm ở năng lực sản xuất mà nằm ở những rào cản chính sách và sự thiếu thốn cơ chế hỗ trợ dành cho các doanh nghiệp nội địa.

Lượt Đấu thầu năm 2023 đã đưa ra quy định về việc ưu tiên cho các sản phẩm được sản xuất trong nước. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều hồ sơ mời thầu của các đơn vị chủ đầu tư vẫn chưa bao gồm các tiêu chí cụ thể để đánh giá và ưu tiên cho sản phẩm trong nước. Điều này vô tình tạo ra một rào cản cho các doanh nghiệp Việt Nam khi họ muốn tham gia vào các dự án trong nước.

Ngoài ra, các doanh nghiệp trong nước đang phải đối mặt với những khó khăn về chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) cao. Trong khi đó, họ không nhận được sự hỗ trợ cần thiết từ các chính sách hiện hành. Chi phí thử nghiệm sản phẩm cao là một trong những thách thức lớn mà họ phải đối mặt. Kết quả thử nghiệm tại các phòng thí nghiệm trong nước như Quatest không được công nhận, khiến cho các doanh nghiệp buộc phải tiến hành kiểm định quốc tế tại các tổ chức như KEMA, ASTA, CE, UL với chi phí cao hơn.

Một yếu tố khác làm tăng khó khăn cho các doanh nghiệp trong nước là sự thiếu thốn phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam. Điều này bắt buộc các doanh nghiệp phải thực hiện thử nghiệm tại châu Âu, dẫn đến thời gian và chi phí lớn hơn. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam vẫn còn hạn chế, khiến cho các doanh nghiệp phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu.

Quá trình thương mại hóa và xuất khẩu sản phẩm cũng gặp phải những khó khăn do chi phí cao cho chứng nhận quốc tế như CE, UL. Hơn nữa, sự thiếu hỗ trợ về tiếp thị cũng như chuyển giao công nghệ từ các dự án FDI khiến cho các doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn trong việc phát triển và cạnh tranh với các công ty nước ngoài.

Để khắc phục tình trạng này, các doanh nghiệp đang rất cần những cơ chế hỗ trợ đúng đắn và trúng để tạo điều kiện thuận lợi cho sản phẩm trong nước. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển và bứt phá mà còn giúp khơi thông tiềm lực quốc gia. Việc tạo ra một môi trường hỗ trợ doanh nghiệp trong nước sẽ giúp tăng cường khả năng cạnh tranh của các sản phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế.