Nghị quyết số 57/NQ-TW đã tạo ra những cơ hội to lớn cho các tổ chức nghiên cứu khoa học tại Việt Nam. Theo quan điểm của Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường đại học Công nghệ, Đại học quốc gia, nghị quyết này mở ra bốn cơ hội chính cho lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Thứ nhất, nó thúc đẩy quá trình tái cấu trúc và nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu theo hướng gắn kết chặt chẽ với thực tiễn và nhu cầu phát triển của đất nước. Thứ hai, tạo ra cơ hội hợp tác công-tư và liên kết quốc tế trong chuyển giao công nghệ theo mô hình ‘liên kết ba nhà’: Nhà nước-Nhà khoa học-Doanh nghiệp. Thứ ba, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động nghiên cứu, quản lý và kết nối tri thức. Thứ tư, tạo cú hích nâng cao chất lượng đội ngũ nghiên cứu, xây dựng môi trường học thuật sáng tạo.

Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, các tổ chức nghiên cứu đã triển khai những hành động cụ thể để đưa nghị quyết vào cuộc sống. Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội đã thực hiện những điều chỉnh quan trọng nhằm phù hợp với xu thế phát triển và đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tập trung vào các hướng nghiên cứu có tính ứng dụng cao. Các cơ sở nghiên cứu thuộc các đơn vị nhà nước và khu vực tư nhân đã quan tâm phát triển những sản phẩm, giải pháp có tính thực tiễn và khả năng ứng dụng cao.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Nhiều lĩnh vực tiềm năng vẫn chưa được đầu tư nghiên cứu để phát huy lợi thế và tận dụng các cơ hội từ Nghị quyết số 57-NQ/TW. Theo quan điểm của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đồng Văn Quyền, Phó Viện trưởng Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Việt Nam có lợi thế lớn về đa dạng sinh học và nguồn vi sinh vật bản địa, nhưng ứng dụng công nghệ vi sinh vào cuộc sống vẫn còn hạn chế.

Để hiện thực hóa các chủ trương, cần tăng cường liên kết ‘Nhà nước-Nhà Khoa học-Doanh nghiệp-Cộng đồng’ trong hoạt động khoa học, công nghệ. Các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm đổi mới sáng tạo cần trở thành mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức cho rằng các cơ sở đào tạo, tổ chức nghiên cứu cần xác định rõ vai trò cốt lõi để thật sự trở thành trung tâm sáng tạo, nơi sản sinh tri thức và chuyển hóa tri thức thành công nghệ, thành sản phẩm.

Ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn CMC, đề xuất thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo của Hà Nội, đặt tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, theo mô hình đầu tư công-quản trị tư. Trung tâm này sẽ là đầu mối chiến lược kết nối các nguồn lực R&D, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, hình thành các vườn ươm, tổ chức hoạt động khởi nghiệp, vận hành sàn giao dịch công nghệ và tạo ra không gian mở, thúc đẩy các sản phẩm ‘Make in Vietnam’ từ ý tưởng đến thương mại hóa.

Một số nhà khoa học chỉ ra nguyên nhân khiến đóng góp của khoa học công nghệ đối với phát triển kinh tế xã hội còn hạn chế là các đề tài nghiên cứu được xây dựng với thời gian thực hiện ngắn, không đủ giải quyết các bài toán khoa học-công nghệ mang tính nền tảng hoặc chiến lược; thiếu cơ chế tài trợ trung và dài hạn, khiến các nhóm nghiên cứu khó theo đuổi các hướng đi bền vững, có khả năng tạo ra đột phá công nghệ thật sự; còn thiếu các chương trình chuyển giao hiệu quả.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang tích cực đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững. Tại diễn đàn ‘Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới’ diễn ra vào sáng ngày 29/7 tại Hà Nội, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực năng lượng đã tập trung thảo luận về những đột phá công nghệ có thể định hình tương lai của ngành năng lượng.

Với dự báo nhu cầu điện năng tăng từ 8 đến 10% hàng năm, Việt Nam đang đứng trước nhu cầu cấp thiết phải chuyển dịch sang các nguồn năng lượng sạch, giảm thiểu sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch. Lưới điện thông minh, công nghệ lưu trữ năng lượng tiên tiến, sản xuất hydro xanh, cùng các giải pháp năng lượng tái tạo hiệu suất cao được xác định là những trụ cột quan trọng trên hành trình hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, các chuyên gia và doanh nghiệp đang kêu gọi sự cần thiết phải ổn định và minh bạch hóa khung chính sách, hoàn thiện thể chế và thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công và tư nhân. Việt Nam đã xây dựng được nền tảng chính sách quan trọng với Nghị quyết 55 và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, đặt mục tiêu tham vọng rằng tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ chiếm tới 75% vào năm 2050.

Cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc đạt được phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 không chỉ là một mục tiêu môi trường, mà còn là động lực quan trọng để hoàn thiện thể chế và thúc đẩy một cách thực chất, hiệu quả sự chuyển đổi sang năng lượng xanh. Sự chuyển đổi này đòi hỏi sự tham gia tích cực của tất cả các bên, từ Chính phủ, doanh nghiệp đến cộng đồng, nhằm xây dựng một tương lai năng lượng bền vững cho đất nước.

Trong quá trình chuyển đổi này, việc ứng dụng công nghệ lưu trữ năng lượng và phát triển hydro xanh đang được xem là những hướng đi chiến lược. Công nghệ lưu trữ năng lượng giúp giải quyết tính không ổn định của các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió, trong khi hydro xanh có tiềm năng trở thành một nguồn năng lượng sạch và hiệu suất cao cho nhiều ngành công nghiệp.

Đồng thời, xây dựng lưới điện thông minh cũng là một nhiệm vụ quan trọng, cho phép tích hợp một cách hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo phân tán, cải thiện hiệu suất truyền tải và phân phối điện năng. Điều này yêu cầu sự đầu tư lớn về công nghệ và cơ sở hạ tầng, cũng như sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà cung cấp dịch vụ năng lượng, các chính quyền địa phương và các tổ chức quốc tế.

Trước những thách thức và cơ hội đan xen, Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng trong việc định hình tương lai năng lượng của mình. Với sự quyết tâm và hợp tác chặt chẽ giữa tất cả các bên liên quan, Việt Nam có thể hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời đảm bảo một tương lai năng lượng sạch, an toàn và bền vững cho thế hệ tương lai.