Ngày 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) chính thức có hiệu lực, mở ra một chương mới trong quan hệ hợp tác kinh tế thương mại giữa Việt Nam và EU. Trải qua 5 năm thực thi, những lợi ích mà EVFTA mang lại đã trở nên rõ ràng và thiết thực cho doanh nghiệp hai bên.

Theo cam kết trong EVFTA, hiệp định sẽ loại bỏ hầu hết các rào cản thuế quan, ngoại trừ một số mặt hàng áp dụng hạn ngạch thuế quan miễn thuế. Về phía EU, cam kết xóa bỏ thuế quan ngay khi EVFTA có hiệu lực đối với hàng hóa của Việt Nam thuộc 85,6% số dòng thuế trong biểu thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Trong vòng 7 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực, EU cam kết xóa bỏ 99,2% số dòng thuế trong biểu thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Đối với 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại, bao gồm một số sản phẩm gạo, ngô ngọt, tỏi, nấm, đường và các sản phẩm chứa hàm lượng đường cao, EU cam kết mở cửa cho Việt Nam theo hạn ngạch thuế quan (TRQs) với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.

Về thuế xuất khẩu của Việt Nam, Việt Nam cam kết xóa bỏ hầu hết các loại thuế xuất khẩu đối với hàng hóa xuất sang EU. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở EU sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường Việt Nam với gần 100 triệu người tiêu dùng, đặc biệt là tầng lớp trung lưu đang tăng trưởng nhanh.

Báo cáo Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) quý II/2025 do Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) công bố cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp xác định ưu đãi thuế quan là lợi ích nổi bật của EVFTA đã tăng vọt từ 29% trong quý II/2024 lên đến 61% trong quý II/2025. Một số doanh nghiệp đã có thể định lượng lợi nhuận trực tiếp từ EVFTA, mức tăng trung bình được ghi nhận vào lợi nhuận ròng là 8,7% – với một số doanh nghiệp báo cáo con số ấn tượng lên tới 25%.

Cũng theo báo cáo này, sau 5 năm thực thi và tận dụng EVFTA, có đến 98,2% doanh nghiệp châu Âu tham gia khảo sát cho biết họ đã biết đến EVFTA và gần một nửa trong số đó báo cáo rằng hiệp định mang lại lợi ích từ mức trung bình đến đáng kể. Đáng chú ý, không chỉ các tập đoàn lớn được hưởng lợi mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cũng đang khai thác tốt các ưu đãi từ hiệp định.

EVFTA không chỉ là một thỏa thuận về thuế quan mà còn là nền tảng cho sự hài hòa về tiêu chuẩn và thịnh vượng bền vững. Hiệp định đã củng cố lòng tin, thúc đẩy thương mại và mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía.

Tuy nhiên, để tiếp tục tận dụng các ưu đãi từ EVFTA, các doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển mình thích ứng với nhu cầu ngày càng tăng từ thị trường EU đối với sản phẩm bền vững. Việt Nam có nhiều lợi thế khai thác từ nguồn nguyên liệu phong phú đến cam kết mạnh mẽ với phát triển xanh, cũng như đảm bảo tiêu chuẩn cao về môi trường và xã hội.

Ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương nhấn mạnh, EU là thị trường tốt, thị trường tiềm năng, với tiêu chuẩn thị trường cao nhưng vấn đề quan trọng là xuất khẩu sang EU đem lại giá trị cao. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu tốt sang thị trường này.

Bộ Công Thương đang tiếp tục triển khai xây dựng Đề án hệ sinh thái kết nối các chủ thể doanh nghiệp lại với nhau và không chỉ có sự hỗ trợ từ cơ quan địa phương, cơ quan Trung ương, mà cả sự hỗ trợ của hiệp hội logistics, ngân hàng, đơn vị tư vấn… Khi có hệ sinh thái, các sản phẩm rất dễ truy xuất nguồn gốc.

Trong chiến lược phát triển dài hạn, việc tận dụng tối đa các FTA được xác định là chìa khóa then chốt giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng, thu hút đầu tư và củng cố vị thế trên trường quốc tế.

Trong bối cảnh hiện nay, với sự phức tạp ngày càng tăng của môi trường thương mại toàn cầu, giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) đã trở thành một công cụ quan trọng và không thể thiếu đối với các doanh nghiệp. Công cụ này giúp đảm bảo việc tuân thủ các quy định, tận dụng các ưu đãi thuế quan và xây dựng niềm tin với các đối tác quốc tế. Tại Việt Nam, mức độ quan trọng của giấy chứng nhận xuất xứ ngày càng được thể hiện rõ qua số lượng doanh nghiệp sử dụng. Hiện có tới 56% doanh nghiệp châu Âu hoạt động tại Việt Nam thường xuyên nộp chứng từ C/O định kỳ hàng tháng. Tỷ lệ này cho thấy tầm quan trọng ngày càng lớn của công cụ này trong hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp.

Trong năm 2024, Việt Nam đã cấp hơn 1,8 triệu giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi. Điều này tương đương với giá trị xuất khẩu lên tới trên 100 tỷ USD. So với năm 2023, số lượng giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi đã tăng 18% về lượng và 28% về giá trị. Đặc biệt, giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi chiếm khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường mà Việt Nam có hiệp định Thương mại Tự do (FTA). Đây là con số ấn tượng, thể hiện mức độ tận dụng hiệu quả các FTA của doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời cho thấy vai trò quan trọng của giấy chứng nhận xuất xứ trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Giấy chứng nhận xuất xứ không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu của đối tác nhập khẩu mà còn là bằng chứng quan trọng để享受 các ưu đãi thuế quan theo các hiệp định thương mại tự do. Việc tăng trưởng nhanh chóng trong số lượng và giá trị của giấy chứng nhận xuất xứ ưu đãi cho thấy nỗ lực của các doanh nghiệp Việt Nam trong việc tuân thủ các quy định về xuất xứ hàng hóa và tận dụng các cơ hội từ các FTA. Đồng thời, điều này cũng thể hiện sự hỗ trợ tích cực của các cơ quan chức năng trong việc cấp và quản lý giấy chứng nhận xuất xứ, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất khẩu.

Để tiếp tục thúc đẩy việc sử dụng và tận dụng hiệu quả giấy chứng nhận xuất xứ, các doanh nghiệp cần phải nâng cao nhận thức và năng lực về quy định xuất xứ hàng hóa trong các FTA. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ số vào quá trình cấp và quản lý giấy chứng nhận xuất xứ cũng là một giải pháp quan trọng để giảm thiểu thời gian và chi phí cho doanh nghiệp, góp phần tăng cường tính cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.