Trong thời gian gần đây, tình trạng hàng giả và hàng độc hại đã trở thành một vấn đề đáng báo động trong đời sống của người dân. Thông qua các loại thực phẩm, dược phẩm, và hàng tiêu dùng, những sản phẩm không rõ nguồn gốc và chất lượng đã len lỏi vào cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Mới đây, trong đợt cao điểm chống hàng giả, hàng lậu, và gian lận thương mại, Công an TP.HCM đã thu giữ hàng hóa trị giá lên đến 40 tỷ đồng.

Trong số các vụ điển hình, cơ quan chức năng đã thu giữ hơn 30.000 đơn vị mỹ phẩm giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng được bảo hộ tại Việt Nam như Johnson’s baby, Clear, Sensodyne, Nivea, Romano… Đây là những sản phẩm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng mà còn làm mất niềm tin vào thị trường. Ngoài ra, một đường dây sản xuất 220.000 chai nhớt giả thương hiệu Castrol, Yamaha, Honda cũng bị phát hiện. Đáng chú ý, một băng nhóm sản xuất dầu gió con ó giả nhãn hiệu ‘Eagle Brand Medicated Oil’ của Singapore với số lượng gần 70.000 chai cũng bị triệt phá.

Theo thống kê, năm 2024, có 47.000 vụ hàng giả, gian lận được xử lý, với xu hướng tăng trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội. Điều này cho thấy rằng, việc sản xuất và tiêu thụ hàng giả, hàng độc hại vẫn đang diễn ra phổ biến và ngày càng tinh vi. Vậy tại sao những sản phẩm độc hại này vẫn được sản xuất và tiêu thụ? Câu trả lời nằm ở chính người tiêu dùng, những người vô tình biến mình thành ‘con tin’ của việc chạy theo giá rẻ mà quên mất kiểm chứng chất lượng thực tế.

Một khảo sát về hành vi mua sắm bốc đồng trên 400 người dân ở TP.HCM cho thấy, có đến 36% người được hỏi thừa nhận họ thường xuyên mua hàng mà không kiểm tra kỹ chất lượng, nguồn gốc sản phẩm. Lý do chủ yếu là tâm lý ‘sợ lỡ deal’, sợ bỏ lỡ cơ hội mua hàng giảm giá. Con số 68% tin tưởng tuyệt đối vào người nổi tiếng quảng cáo càng cho thấy sức mạnh của marketing trong việc chi phối quyết định mua sắm. Đặc biệt, 82% người tiêu dùng chọn sản phẩm dựa trên yếu tố giá cả, thay vì chất lượng.

Chuyện khởi nghiệp với dòng chả lụa thuần khiết, không hàn the, gói bằng lá chuối tự nhiên, buộc bằng lạt tre, nhưng thất thế trước nhóm hàng giá rẻ chỉ 80.000-100.000 đồng/kg, cho thấy một bộ phận người tiêu dùng coi trọng giá rẻ hơn sức khỏe. Điều này đặt ra một thách thức lớn trong việc nâng cao ý thức của người tiêu dùng về tầm quan trọng của chất lượng sản phẩm.

Để tạo ra ‘phép màu’ trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, cần triển khai chiến lược toàn diện trên ba vấn đề chính. Mỗi người tiêu dùng cần được trang bị kỹ năng cơ bản như đọc nhãn mác, kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, không tin mù quáng vào quảng cáo… Về mặt pháp lý, cần xử phạt nghiêm khắc các doanh nghiệp vi phạm môi trường, xử lý hình sự nghiêm minh các hành vi sản xuất thực phẩm độc hại, công khai rộng rãi danh tính người vi phạm trên mọi phương tiện thông tin đại chúng.

Cuộc chiến với hàng giả, độc hại rõ ràng không đơn thuần là vấn đề y tế công cộng, mà còn là cuộc chiến về đạo đức kinh doanh và niềm tin xã hội. Chỉ khi nào người tiêu dùng thực sự đặt sức khỏe và chất lượng cuộc sống lên trên yếu tố giá cả, khi đó Việt Nam mới có thể tạo ra ‘phép màu’ về tiêu thụ, góp phần vào cuộc chiến chống hàng giả. Hãy cùng nhau nâng cao ý thức và tạo ra một thị trường tiêu dùng an toàn và chất lượng.

Trò chơi ‘xé túi mù’ thực phẩm đang trở thành một xu hướng trong giới trẻ, tuy nhiên ẩn sâu bên trong là những nguy cơ về an toàn thực phẩm mà người tiêu dùng cần phải biết. Khác với hình thức mua hàng thông thường, ở đây người mua sẽ không được biết sản phẩm bên trong túi cho đến khi người bán ‘xé’ túi. Điều này vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc kiểm soát đầu vào của thực phẩm, khiến người tiêu dùng không có thông tin về thành phần, hạn sử dụng, điều kiện bảo quản và cơ sở sản xuất.

Theo các chuyên gia, trò chơi này đang khai thác rất tốt yếu tố tâm lý, hành vi của người trẻ, tạo cảm giác hồi hộp, kích thích thần kinh khi chờ đợi những điều bất ngờ. Tuy nhiên, đây cũng là cách để người bán hàng tận dụng livestream để tạo hiệu ứng đám đông, kết hợp kỹ thuật thao túng tâm lý để khiến người xem dễ mất khả năng cân nhắc lý trí dẫn tới mua hàng trong trạng thái hưng phấn nhất thời.

Về góc độ an toàn thực phẩm, bán thực phẩm qua trò chơi ‘xé túi mù’ đã và đang vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc kiểm soát đầu vào của thực phẩm. Người tiêu dùng không được cung cấp thông tin tối thiểu về sản phẩm như thành phần, hạn sử dụng, điều kiện bảo quản, đơn vị sản xuất – những yếu tố bắt buộc để đánh giá mức độ an toàn. Những mặt hàng này có thể là hàng lậu, hàng xách tay trôi nổi không được phép lưu hành hợp pháp, tiềm ẩn nguy cơ gây hại đến sức khỏe.

Tổ chức Y tế và các chuyên gia cảnh báo, việc tiêu dùng những sản phẩm ngẫu nhiên không được phép như vậy là nguy hiểm với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là với trẻ em và những người có hệ tiêu hóa yếu. Người dùng có thể bị ngộ độc cấp tính do vi khuẩn, nấm mốc hay độc tố sinh học từ thực phẩm đã biến chất. Về dài hạn, có thể tích lũy độc tố như kim loại nặng, những phụ gia không kiểm soát, gây tổn thương lên gan, thận và hệ miễn dịch của chúng ta, ảnh hưởng đến sinh sản hoặc tăng nguy cơ ung thư nếu sử dụng thường xuyên những sản phẩm có chứa chất cấm.

Do đó, người tiêu dùng cần phải thận trọng và yêu cầu người bán cung cấp thông tin cụ thể về sản phẩm trước khi mua. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần có biện pháp kiểm soát và quản lý chặt chẽ việc kinh doanh thực phẩm qua hình thức ‘xé túi mù’ để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.