Nghị quyết số 57/NQ-TW đã tạo ra những cơ hội to lớn cho các tổ chức nghiên cứu khoa học tại Việt Nam. Theo quan điểm của Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng Trường đại học Công nghệ, Đại học quốc gia, nghị quyết này mở ra bốn cơ hội chính cho lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Thứ nhất, nó thúc đẩy quá trình tái cấu trúc và nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu theo hướng gắn kết chặt chẽ với thực tiễn và nhu cầu phát triển của đất nước. Thứ hai, tạo ra cơ hội hợp tác công-tư và liên kết quốc tế trong chuyển giao công nghệ theo mô hình ‘liên kết ba nhà’: Nhà nước-Nhà khoa học-Doanh nghiệp. Thứ ba, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động nghiên cứu, quản lý và kết nối tri thức. Thứ tư, tạo cú hích nâng cao chất lượng đội ngũ nghiên cứu, xây dựng môi trường học thuật sáng tạo.

Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, các tổ chức nghiên cứu đã triển khai những hành động cụ thể để đưa nghị quyết vào cuộc sống. Trường đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội đã thực hiện những điều chỉnh quan trọng nhằm phù hợp với xu thế phát triển và đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tập trung vào các hướng nghiên cứu có tính ứng dụng cao. Các cơ sở nghiên cứu thuộc các đơn vị nhà nước và khu vực tư nhân đã quan tâm phát triển những sản phẩm, giải pháp có tính thực tiễn và khả năng ứng dụng cao.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Nhiều lĩnh vực tiềm năng vẫn chưa được đầu tư nghiên cứu để phát huy lợi thế và tận dụng các cơ hội từ Nghị quyết số 57-NQ/TW. Theo quan điểm của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đồng Văn Quyền, Phó Viện trưởng Viện Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Việt Nam có lợi thế lớn về đa dạng sinh học và nguồn vi sinh vật bản địa, nhưng ứng dụng công nghệ vi sinh vào cuộc sống vẫn còn hạn chế.

Để hiện thực hóa các chủ trương, cần tăng cường liên kết ‘Nhà nước-Nhà Khoa học-Doanh nghiệp-Cộng đồng’ trong hoạt động khoa học, công nghệ. Các viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm đổi mới sáng tạo cần trở thành mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Đình Đức cho rằng các cơ sở đào tạo, tổ chức nghiên cứu cần xác định rõ vai trò cốt lõi để thật sự trở thành trung tâm sáng tạo, nơi sản sinh tri thức và chuyển hóa tri thức thành công nghệ, thành sản phẩm.

Ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Chủ tịch Điều hành Tập đoàn CMC, đề xuất thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo của Hà Nội, đặt tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc, theo mô hình đầu tư công-quản trị tư. Trung tâm này sẽ là đầu mối chiến lược kết nối các nguồn lực R&D, đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ, hình thành các vườn ươm, tổ chức hoạt động khởi nghiệp, vận hành sàn giao dịch công nghệ và tạo ra không gian mở, thúc đẩy các sản phẩm ‘Make in Vietnam’ từ ý tưởng đến thương mại hóa.

Một số nhà khoa học chỉ ra nguyên nhân khiến đóng góp của khoa học công nghệ đối với phát triển kinh tế xã hội còn hạn chế là các đề tài nghiên cứu được xây dựng với thời gian thực hiện ngắn, không đủ giải quyết các bài toán khoa học-công nghệ mang tính nền tảng hoặc chiến lược; thiếu cơ chế tài trợ trung và dài hạn, khiến các nhóm nghiên cứu khó theo đuổi các hướng đi bền vững, có khả năng tạo ra đột phá công nghệ thật sự; còn thiếu các chương trình chuyển giao hiệu quả.

Đứng trước yêu cầu cấp thiết của thời đại, Việt Nam đang nắm bắt cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn – một xu hướng thiết yếu giúp tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và khuyến khích đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp. Kinh tế tuần hoàn nổi lên như một giải pháp quan trọng nhằm应对 khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và đảm bảo tăng trưởng bền vững.

Theo đánh giá của các chuyên gia, tiềm năng kinh tế tuần hoàn của Việt Nam được coi là rất lớn và đa dạng, trải rộng trên nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Đặc biệt, trong lĩnh vực quản lý rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã tích cực triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ tiên tiến.

TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho biết ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác thải là bước quan trọng nhằm tối ưu hóa quá trình tái chế và tái sử dụng chất thải. Công ty của ông đã thực hiện thành công khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương, biến rác thải thành nhiên liệu để phát điện, minh chứng cho khả năng phát triển kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực này.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, gợi ý rằng để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, cần thiết phải có sự đồng bộ hóa dữ liệu giữa các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân. Việc xây dựng một nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm và áp dụng công nghệ như blockchain sẽ đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc chống gian lận.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh rằng phát triển kinh tế tuần hoàn không chỉ là một lựa chọn mà còn là xu hướng tất yếu để应对 khủng hoảng tài nguyên và biến đổi khí hậu, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần gỡ bỏ nhanh chóng các điểm nghẽn hiện có, đặc biệt là về chính sách và cơ chế hỗ trợ.

Law Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định thi hành đã tạo ra hành lang pháp lý cần thiết cho sự phát triển của mô hình kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, các chuyên gia đồng thuận rằng cần có những đổi mới đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn một cách hiệu quả. Sự hỗ trợ từ chính sách, cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh, cũng như đầu tư vào hạ tầng xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ sẽ là chìa khóa để mở ra tương lai bền vững cho kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.

Một chiến lược rõ ràng và toàn diện, kết hợp với sự tham gia tích cực của các bên liên quan từ doanh nghiệp đến người dân, sẽ giúp Việt Nam chuyển đổi mô hình kinh tế theo hướng tuần hoàn, từ đó không chỉ bảo vệ môi trường mà còn khai thác hiệu quả tài nguyên, đảm bảo tăng trưởng kinh tế bền vững cho tương lai.

Ngày gần đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đã tham dự lễ khánh thành Nhà máy Coherent Việt Nam, thuộc Tập đoàn Coherent (Hoa Kỳ) tại Khu Công nghiệp Nhơn Trạch 1, tỉnh Đồng Nai. Đây là một sự kiện đánh dấu cột mốc quan trọng trong việc mở rộng hoạt động của Tập đoàn Coherent tại Việt Nam, một trong những tập đoàn hàng đầu thế giới trong lĩnh vực vật liệu, thiết bị, linh kiện phục vụ công nghiệp bán dẫn và điện tử.

Trong bài phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đánh giá cao việc Coherent tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam, điều này không chỉ tạo ra nhiều cơ hội hợp tác sâu rộng trong đào tạo nhân lực, chuyển giao tri thức và công nghệ mà còn đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế nước nhà. Dự án này dự kiến sẽ tạo việc làm ổn định, chất lượng cao cho hàng nghìn lao động kỹ thuật và trình độ cao. Đặc biệt, các sản phẩm của Tập đoàn Coherent sẽ phục vụ trực tiếp cho nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

Phó Thủ tướng cũng cho biết, Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Theo xếp hạng năm 2024, Việt Nam đứng thứ 44/133 quốc gia và nền kinh tế về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu, tăng 2 bậc so với năm 2023. Đây là quốc gia duy nhất luôn có kết quả đổi mới sáng tạo cao hơn so với mức độ phát triển trong suốt 14 năm qua. Việt Nam đang trở thành điểm đến chiến lược cho các tập đoàn công nghệ lớn hàng đầu thế giới như NVIDIA, Apple, Google, Qualcomm, Amkor, Marvell, Intel, Meta và bây giờ là Coherent.

Phó Thủ tướng đề nghị Tập đoàn Coherent tiếp tục mở rộng đầu tư theo chiều sâu tại Việt Nam, đặc biệt là trong các công đoạn có giá trị gia tăng cao hơn của chuỗi giá trị ngành bán dẫn. Đồng thời, quan tâm đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao của Việt Nam, tăng cường kết nối với các viện nghiên cứu, trường đại học để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện và bền vững. Chính phủ Việt Nam cam kết sẽ luôn đồng hành, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước đầu tư kinh doanh có hiệu quả, bền vững, lâu dài tại Việt Nam.

Theo ông Gan YC, Giám đốc Nhà máy Coherent tại Khu công nghiệp Nhơn Trạch 1, nhà máy này sẽ đóng vai trò then chốt trong việc tăng tốc năng lực của Tập đoàn Coherent trong lĩnh vực silicon carbide và quang học, những yếu tố thiết yếu cho quá trình chuyển đổi các hệ thống công nghiệp, truyền thông tốc độ cao và hạ tầng trung tâm dữ liệu.

Tập đoàn Coherent đã triển khai kế hoạch đầu tư nhà máy tại Khu công nghiệp Nhơn Trạch 1 với tổng vốn đầu tư ban đầu là 127 triệu USD. Nhà máy này sẽ sản xuất chất bán dẫn Silicon Carbide (SiC), kính và các thiết bị quang học tiên tiến. Trước đó, vào ngày 31/10/2023, Tập đoàn Coherent đã đề xuất đầu tư ba dự án công nghệ cao tại Khu công nghiệp Nhơn Trạch 1 và 2, bao gồm dự án sản xuất chất bán dẫn Silicon Carbide (SiC), dự án Quang học tiên tiến (Advanced Optics) và dự án M-Cubed: Đo lường, kiểm tra và sản xuất linh kiện bán dẫn. Tổng vốn đầu tư đăng ký ban đầu của ba dự án này là gần 1 tỷ USD, với kỳ vọng đạt giá trị sản xuất hơn 1,2 tỷ USD mỗi năm.

Trong năm 2024, tỉnh Đồng Nai đã cấp giấy chứng nhận đầu tư cho ba dự án của Tập đoàn Coherent, củng cố niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài vào môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Ứng dụng công nghệ, đặc biệt là Dữ liệu lớn (Big Data) và Trí tuệ nhân tạo (AI), đang là chìa khóa mở ra những tiềm năng to lớn cho ngành y tế trên toàn cầu. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc áp dụng những công nghệ tiên tiến này vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Trong một cuộc trao đổi gần đây với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, GS.TS.BS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đã chia sẻ về những rào cản và định hướng trong quá trình chuyển đổi số y tế.

GS.TS.BS Lê Hữu Song nhấn mạnh rằng, để có thể ứng dụng hiệu quả AI và Dữ liệu lớn trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam, chúng ta đang phải đối mặt với ba thách thức chính. Thứ nhất, về cơ sở hạ tầng công nghệ, nền tảng băng thông và hệ thống máy chủ chưa thực sự được chuẩn hóa để đáp ứng nhu cầu. Thứ hai, về chính dữ liệu, mặc dù y tế được xem là một kho dữ liệu khổng lồ, nhưng liệu dữ liệu đó có phải là ‘dữ liệu sạch’, ‘dữ liệu sống’ và có giá trị thực sự hay không? Thứ ba, và cũng là yếu tố quyết định, chính là con người. Con người thường có xu hướng làm những việc dễ và quen thuộc, và việc thay đổi một thói quen đã hình thành lâu đời quả thực là một cuộc cách mạng đối với mỗi cá nhân.

Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, việc ứng dụng bệnh án điện tử và phân tích dữ liệu đang được triển khai. Tuy nhiên, GS.TS.BS Lê Hữu Song cũng thừa nhận rằng, bệnh viện hiện đang ở giai đoạn ‘bệnh án máy tính hóa’ chứ chưa đạt đến mức ‘bệnh án điện tử’ đúng nghĩa. Bệnh viện đang nỗ lực để có thể vận hành hệ thống bệnh án điện tử hoàn thiện theo đúng quy định của Chính phủ và Bộ Y tế. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa quá trình quản lý dữ liệu y tế mà còn nâng cao chất lượng phục vụ bệnh nhân.

Trong bối cảnh đó, vai trò của hợp tác trong nước và quốc tế trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. GS.TS.BS Lê Hữu Song cho rằng, hợp tác là điều kiện bắt buộc cho sự phát triển. Việt Nam là một nước đang phát triển, và chúng ta không thể tự mình làm tất cả. Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 rất tích cực trong hợp tác quốc tế, và cũng muốn nhấn mạnh đến nguồn lực vô giá là các chuyên gia người Việt ở nước ngoài. Họ đang giữ những vị trí quan trọng tại các tổ chức, viện nghiên cứu, tập đoàn lớn trên khắp thế giới. Sự hợp tác này không chỉ giúp chúng ta tiếp cận những công nghệ mới mà còn mở ra cơ hội học hỏi và phát triển.

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 xác định nhiệm vụ của mình không chỉ là tiếp nhận công nghệ cho riêng mình. Chúng tôi muốn trở thành trung tâm tiếp nhận, làm chủ và chuyển giao công nghệ cho toàn bộ hệ thống y tế trong nước, từ quân y đến dân y, một cách vô điều kiện. Đó là cách để chúng ta cùng nhau phát triển, cùng nhau tiến lên trong cuộc cách mạng công nghệ này, hướng tới mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho người dân Việt Nam.

Trước những thách thức và cơ hội đang mở ra, GS.TS.BS Lê Hữu Song tin rằng, với sự quyết tâm và hợp tác chặt chẽ, ngành y tế Việt Nam sẽ sớm đạt được mục tiêu chuyển đổi số, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân.