Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Không còn là một lĩnh vực xa xôi và chỉ dành cho nghiên cứu, công nghệ vũ trụ hiện nay đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành và lĩnh vực tại Việt Nam. Các ứng dụng của công nghệ vũ trụ có thể kể đến như viễn thông, định vị dẫn đường, viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt. Đây là những công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước một cách hiệu quả.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đã khẳng định sự hiện diện của công nghệ vũ trụ trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. Ông cho rằng công nghệ vũ trụ giống như không khí, chúng ta sử dụng hàng ngày nhưng không nhận ra. Không chỉ các bộ, ngành của Chính phủ, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. 심지어 khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua để thúc đẩy sự phát triển của công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi là một số thách thức. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng.

Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội. PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040-2050.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một ‘lớp nền’ của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới. Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp.

Như vậy, để phát triển công nghệ vũ trụ, chúng ta cần có sự quan tâm và đầu tư đúng mức. Công nghệ vũ trụ đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày và việc ứng dụng nó vào các lĩnh vực sẽ giúp chúng ta phát triển đất nước một cách hiệu quả. Với sự quyết tâm và đầu tư đúng đắn, chúng ta có thể đạt được những thành tựu đáng kể trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Một nghiên cứu gần đây của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, đã chỉ ra rằng ASEAN đang đứng trước cơ hội lớn với công nghệ 5G. Dự kiến, công nghệ này sẽ đóng góp 130 tỷ USD vào nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2030. Tuy nhiên, mức độ ứng dụng 5G tại các quốc gia ASEAN có sự chênh lệch đáng kể, từ 48,3% tại Singapore đến dưới 1% tại một số nước khác.

Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, nhận định rằng sự hội tụ giữa 5G và AI là hạ tầng cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy các lĩnh vực như sản xuất thông minh, nông nghiệp chính xác và giao thông tự hành. Tuy nhiên, ASEAN không thể chần chừ vì cơ hội để dẫn đầu khu vực trong kết nối thông minh đang nhanh chóng khép lại.

Báo cáo của trường đã xác định 10 trụ cột trọng yếu để thúc đẩy quá trình chuyển đổi 5G-AI, bao gồm thiết lập vai trò lãnh đạo số phối hợp và thu hẹp khoảng cách kỹ năng. Báo cáo cũng đề xuất 5 ưu tiên chiến lược, bao gồm xây dựng chiến lược phát triển 5G-AI quốc gia, thành lập cơ quan điều phối, triển khai chính sách bao trùm, phát triển hệ sinh thái AI và triển khai cơ chế giám sát.

Để đẩy mạnh tác động kinh tế của 5G, doanh nghiệp cần được đặt làm trung tâm. Một số mô hình thành công trong khu vực đã được báo cáo nêu ra, bao gồm cảng thông minh tại Singapore, hệ thống quản lý thiên tai tích hợp AI tại Thái Lan và mạng viễn thông chia sẻ tại Malaysia.

Báo cáo cũng nhấn mạnh mạng 5G riêng tư và truy cập không dây cố định là yếu tố then chốt trong công cuộc chuyển đổi công nghiệp 4.0. Việc triển khai 5G hiện tại chính là nền móng cho sự phát triển của 6G vào năm 2030.

Ở Việt Nam, Chính phủ cũng đang tăng tốc triển khai 5G với mục tiêu số trạm 5G đạt tối thiểu 50% so với trạm 4G vào năm 2025 và phủ sóng 99% dân số vào năm 2030. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc tận dụng cơ hội mà công nghệ 5G mang lại, đồng thời thu hẹp khoảng cách số và nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực.

Trong bối cảnh ASEAN đang đứng trước cơ hội lớn với công nghệ 5G, các quốc gia trong khu vực cần phối hợp chặt chẽ để thúc đẩy quá trình chuyển đổi 5G-AI. Điều này không chỉ giúp khai thác tối đa tiềm năng của công nghệ 5G mà còn góp phần xây dựng một tương lai số vững chắc và bền vững cho khu vực.

Ví dụ về triển khai 5G tại các quốc gia ASEAN cho thấy sự cần thiết của việc phối hợp và chia sẻ kinh nghiệm trong việc triển khai công nghệ này.