Tesla vừa phải đối mặt với một phán quyết quan trọng từ một bồi thẩm đoàn liên bang, theo đó công ty phải chịu một phần trách nhiệm trong vụ tai nạn xe hơi chết người liên quan đến hệ thống lái tự động của mình. Sự việc diễn ra vào năm 2019 tại Florida, khi một chiếc Tesla Model S đâm vào một chiếc xe đang đỗ ở tốc độ 80 km/h, khiến một người đi bộ thiệt mạng và một người khác bị thương.

Các luật sư của nguyên đơn cho rằng vụ tai nạn là do sự chủ quan của tài xế, bắt nguồn từ việc Tesla phóng đại khả năng của các hệ thống hỗ trợ, không nâng cấp công nghệ sau các sự cố trước đó, cũng như cho phép tài xế sử dụng chế độ lái tự động trên những con đường không được thiết kế. Tesla đã phản bác lại, cho rằng tài xế – người đã không chú ý vì làm rơi điện thoại và đặt chân lên chân ga – là vô trách nhiệm.

Bồi thẩm đoàn đã kết luận rằng Tesla phải chịu 1/3 trách nhiệm trong vụ tai nạn và yêu cầu công ty bồi thường hơn 200 triệu USD cho các nạn nhân. Phán quyết này bao gồm 200 triệu USD tiền phạt, cũng như 19,5 triệu USD tiền bồi thường thiệt hại cho gia đình người phụ nữ đã chết và 23,1 triệu USD cho bạn trai bị thương của cô.

Đây là vụ kiện liên bang đầu tiên xác định Tesla phải chịu trách nhiệm về một vụ tai nạn liên quan đến phần mềm tự lái của mình. Mặc dù số tiền này không đáng kể đối với nhà sản xuất ô tô điện trị giá 950 tỷ USD, nhưng phán quyết này có giá trị vì nó đặt ra tiền lệ quan trọng cho các vụ kiện tương lai.

Chủ tịch kiêm CEO của Tesla, Elon Musk, đang nỗ lực giành được sự chấp thuận của cơ quan quản lý cho phần mềm tự lái của mình. Sự việc này có thể có tác động rộng hơn đến kế hoạch triển khai đội xe gồm hàng nghìn ‘robottaxi’ của Tesla, cũng như tương lai của công ty khi doanh số bán ô tô sụt giảm trong bối cảnh hoạt động chính trị gây chia rẽ của Musk và việc Tổng thống Donald Trump hủy bỏ các chương trình hỗ trợ xe điện liên bang.

Tesla tuyên bố sẽ kháng cáo quyết định này, cho rằng phán quyết đó là sai và chỉ làm chậm trễ sự an toàn ô tô, gây nguy hiểm cho nỗ lực phát triển và triển khai công nghệ cứu sinh của Tesla và toàn bộ ngành công nghiệp. Vụ kiện ở Florida làm sáng tỏ những gì các nguyên đơn cáo buộc là những tuyên bố tiếp thị gây hiểu lầm của Tesla và những tuyên bố của Musk về khả năng của chế độ lái tự động và hệ thống tiên tiến hơn được gọi là ‘tự lái hoàn toàn’.

Thực tế, Tesla yêu cầu người lái phải ‘hoàn toàn tỉnh táo’ và sẵn sàng điều khiển xe không giống như taxi Waymo của Google, nơi hành khách có thể ngồi ở ghế sau.

Các KOL và Influencer đang ngày càng trở nên phổ biến trên mạng xã hội, với hàng trăm nghìn người theo dõi. Tuy nhiên, gần đây, một số trong số họ đã bị phát hiện quảng cáo sai sự thật, lợi dụng lòng tin của người hâm mộ để kiếm lợi nhuận.

Mới đây nhất, L.H.T – một influencer sở hữu gần 700.000 người theo dõi – đã bị cộng đồng mạng chỉ trích vì thiếu trung thực trong hoạt động quảng cáo. T. không chỉ tham gia quảng bá mà còn đảm nhận vai trò đại sứ thương hiệu cho một số dòng mỹ phẩm phổ thông. Trên mạng xã hội, T. thường xuyên chia sẻ về hiệu quả sản phẩm này dưới dạng những ‘trải nghiệm cá nhân’, tạo cảm giác chân thật và gần gũi, khiến người theo dõi tin rằng đó là cảm nhận thực tế, không mang mục đích thương mại.

Tuy nhiên, người theo dõi tinh ý phát hiện trong các Vlog và hình ảnh đời thường do chính T. đăng tải, hầu như không thấy sự xuất hiện của những sản phẩm này. Thay vào đó là loạt mỹ phẩm cao cấp, đắt tiền đến từ các thương hiệu nổi tiếng khác. Sự mâu thuẫn giữa hình ảnh quảng bá và tiêu dùng thực tế làm dấy lên nghi ngờ đây là hình thức quảng cáo trá hình, lợi dụng cảm xúc và lòng tin của người theo dõi.

Theo anh Ngô Vũ Thế Thiên – founder một thương hiệu thời trang nội địa, việc ‘bán hình ảnh’ qua mạng xã hội đang là nguồn thu lớn với các influencer. Trên thực tế, việc dựng nên lối sống hoặc câu chuyện cá nhân để gia tăng độ tin cậy cho sản phẩm không còn xa lạ. Cũng theo anh Thiên, một influencer tầm trung ở Việt Nam có thể kiếm 30 – 100 triệu đồng/tháng nếu làm việc đều đặn, còn các gương mặt nổi bật có thể thu về 500 triệu đồng đến 1 tỉ đồng/tháng.

Nhưng thu nhập càng cao thì trách nhiệm càng lớn. Một hình ảnh cá nhân dù được xây dựng khéo đến đâu nhưng nếu dẫn dắt sai lệch hành vi tiêu dùng thì hậu quả có thể là mất lòng tin hoặc đối diện hệ quả pháp lý. Từ trải nghiệm thật đến tù tội, trường hợp kênh TikTok ‘Gia đình Hải Sen’ là ví dụ.

Từ hình ảnh gia đình khởi nghiệp thành công, Lê Văn Hải thu hút hàng triệu người theo dõi, tạo nhiều tài khoản cho con và mẹ, lồng ghép quảng cáo ‘siro ăn ngon Hải Bé’ vào các video có trẻ nhỏ để tăng độ tin cậy. Đặc biệt, con của Hải được cho là thường xuyên sử dụng sản phẩm, nhằm tạo cảm giác chân thực và an toàn.

Tuy nhiên, tháng 6 vừa qua, Công an tỉnh Ninh Bình đã khởi tố, bắt tạm giam Lê Văn Hải để điều tra về tội ‘Buôn bán hàng giả là thực phẩm’. Thông tin ban đầu cho thấy chỉ riêng sản phẩm ‘siro ăn ngon Hải Bé’ đã được bán ra hơn 100.000 hộp, mang lại doanh thu hơn 16 tỉ đồng.

Là người trong cuộc, luật sư Trương Văn Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn, cho rằng influencer dùng hình ảnh cá nhân để quảng bá sản phẩm được xem là ‘người chuyển tải sản phẩm quảng cáo’. Việc này có vi phạm pháp luật hay không phụ thuộc vào mục đích quảng bá và tính minh bạch của nội dung, cụ thể là sản phẩm có bảo đảm chất lượng, nguồn gốc rõ ràng hay không.

Người tiêu dùng bị thiệt hại vì tin vào nội dung quảng cáo sai có quyền khởi kiện cá nhân hoặc tổ chức liên quan. Nếu có đủ chứng cứ, họ có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tính mạng.

ThS Nguyễn Thị Thu Hiền, chuyên gia giáo dục, cho rằng khi người nổi tiếng chia sẻ trải nghiệm cá nhân, khán giả dễ tin vì cảm thấy gần gũi. Nhưng nếu hình ảnh đó là giả thì việc lợi dụng niềm tin không chỉ thiếu trung thực mà còn có thể gây tổn thương tâm lý, nhất là với giới trẻ.