Nhiều thành phố trên thế giới đang tích cực triển khai các biện pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí bằng cách hạn chế phương tiện giao thông chạy xăng dầu thông qua việc thiết lập vùng phát thải thấp (Low Emission Zones – LEZ) hoặc vùng không phát thải (Zero-Emission Zones – ZEZ). Theo Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), các chính sách này không chỉ giúp giảm đáng kể khí thải mà còn mang lại lợi ích môi trường và kinh tế.
Các thành phố như Rotterdam, Amsterdam (Hà Lan), London, Oxford (Anh), Brussels (Bỉ), Santa Monica, Los Angeles (Mỹ), Oslo (Na Uy) và một số thành phố khác đã bắt đầu triển khai hoặc công bố kế hoạch thí điểm ZEZ. Trung Quốc cũng đã áp dụng mô hình này tại các thành phố như Thâm Quyến, Phật Sơn, Đông Quan và Hàng Châu.
Việc thiết lập ZEZ được coi là một bước tiến hơn so với LEZ, với mục tiêu không chỉ giảm thiểu khí thải mà còn hoàn toàn loại bỏ các phương tiện phát thải. Các thành phố có thể bắt đầu bằng cách hạn chế các phương tiện giao thông nặng như xe tải, xe buýt và sau đó mở rộng ra các loại phương tiện khác.
Một trong những thách thức khi triển khai ZEZ là đảm bảo rằng chính sách này không gây ra những tác động tiêu cực đến các công ty vận tải nhỏ và cư dân. Để giải quyết vấn đề này, các thành phố có thể cung cấp hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ, tư vấn về chi phí và triển khai các chương trình dùng thử miễn phí xe điện.
Thâm Quyến, một thành phố tiên phong trong việc triển khai ZEZ, đã thiết lập 10 khu vực không phát thải với tổng diện tích 22 km2. Các khu vực này được bố trí tại trung tâm các quận nội thành, nơi thường xuyên ghi nhận mức độ ô nhiễm không khí cao và ùn tắc giao thông.
Rotterdam cũng đã triển khai ZEZ với diện tích 13 km2 và áp dụng giai đoạn chuyển tiếp kéo dài để giúp các doanh nghiệp chuẩn bị và có thêm thời gian chờ giá xe điện giảm. Thành phố này cũng đã mở rộng mạng lưới trạm sạc pin tại các bãi đỗ công cộng và các điểm đến lớn.
WRI cho rằng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang phương tiện không phát thải là yếu tố then chốt để cải thiện chất lượng không khí, giảm rủi ro sức khỏe cho con người và cắt giảm lượng phát thải gây hại cho khí hậu và môi trường. Triển khai ZEZ có thể là thách thức, nhưng các thành phố như Amsterdam, Thâm Quyến và Rotterdam đã chứng minh rằng hoàn toàn khả thi.
Để đảm bảo sự thành công của ZEZ, các thành phố cần phải cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố như mức độ chấp nhận của người dân, khả năng tài chính của các doanh nghiệp nhỏ và sự hỗ trợ cần thiết để giúp họ chuyển đổi sang phương tiện không phát thải.
WRI khuyến nghị rằng để đảm bảo sự thành công của chính sách này, cần phải kết hợp giữa việc giảm thiểu tác động tiêu cực với công ty vận tải nhỏ, nâng cao nhận thức của người dân đến các lợi ích lâu dài mà nó mang lại
Xu hướng phát triển của các thành phố trên thế giới đang hướng tới việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Những nỗ lực nhằm giảm phát thải khí nhà kính và ô nhiễm không khí ngày càng được chú trọng. Việc một số thành phố tiên phong trong việc xây dựng khu vực phát thải thấp đã đưa ra một cái nhìn tổng quan về việc các thành phố có thể chuyển đổi nền kinh tế và cơ sở hạ tầng giao thông như thế nào trong tương lai gần. Có thể đánh giá những tác động tiềm tàng từ các chính sách này ở cấp độ toàn cầu WRI